భాగం 6
దోపిడీకి అనువుగా చట్టపరమైన సమానత్వం
మానవ హక్కుల భావన గుడ్డిది కాదు. కాని ఇది హింస విషయంలో గుడ్డిగా వ్యవహరించడానికి ఉపయోగపడుతుంది. బానిసత్వపు సంబంధాల హింస ఒక అధికారిక చట్రంగా పనిచేస్తుంది. మానవ హక్కులు మొదట వ్యక్తిగత హక్కుల సమానత్వం కోసం ఒక వ్యవస్థ సాక్షాత్కారంగా ప్రదర్శించబడతాయి. ఏది ఏమయినప్పటికీ, ఈ ఆకతీకరణ నిజమైన సామాజిక సంబంధాల వర్గ విరోధం మీద ఆధారపడి ఉన్నాయి. అవి వ్యక్తి మధ్య సంబంధాలు కాదు. కార్మికుడు మరియు పెట్టుబడిదారీ మధ్య, రైతు మరియు భూస్వామి మధ్య మొదలైనవి అనే వాస్తవాన్ని విస్మరిస్తాయి. పెట్టుబడిదారీ మార్కెట్, పోటీ స్వభావాన్ని వ్యక్తపరిచే వ్యక్తివాద ఫాంటసి. మార్కెట్ వాస్తవికత పూర్తిగా వ్యక్తివాదం కాదని మర్చిపోకూడదు. ఎందుకంటే ఇది ''పెట్టుబడిదారులు మరియు కార్మికుల మధ్య వ్యత్యాసం'' ద్వారా నిర్మించబడింది.
ఉత్పత్తి మార్గాలను కలిగి ఉన్నవారికి, వారి శ్రమ శక్తిని మాత్రమే కలిగి ఉన్నవారికి మధ్య వాణిజ్య సంబంధంలో అనివార్యంగా స్థిరపడే శక్తి సంబంధాలకు వ్యతిరేకంగా మానవ హక్కులను ఉపయోగించడం జరుగుతుంది. మార్కెట్ సంబంధాలు మానవ హక్కుల భావనకు అనుగుణంగా ఉంటాయి. న్యాయవ్యవస్థ వ్యక్తి లక్షణాలలతో ఎలా వుంటుందో, మార్పిడిలో పాల్గొన్న వ్యక్తి ఖచ్చితంగా బూర్జువా లక్షణాలను కలిగివుంటాడు. ''ఎక్స్ఛేంజర్స్‌'' కాంట్రాక్టు సంబంధం అనేది స్వేచ్ఛా వ్యక్తులుగా ''ఒకరినొకరు పరస్పరం గుర్తించుకునే'' యజమానుల మధ్య సమానత్వానికి సంబంధించిన సంబంధం. చట్టపరమైన సమానత్వంగా కనపడుతుంది. ఈ ఆదర్శాన్ని ఉత్పత్తి చేయడానికి ఇది నిజమైన ఆధారం కనుక ఇది అదే సమయంలో స్వేచ్ఛ న్యాయ సమానత్వంగా కనపడుతుంది.
మార్పిడి విలువల మార్పిడి అన్ని సమానత్వపు, స్వేచ్ఛలకు నిజమైన ఆధారం. స్వచ్ఛమైన ఆలోచనలుగా అవి ఈ ప్రాతిపదికపై ఆదర్శవంతమైన వ్యక్తీకరణలు. న్యాయ, రాజకీయ, సామాజిక సంబంధాలలో అభివద్ధి చెందినట్లుగా, అవి మార్పిడి మీద ఆధారపడి వుంటాయి.
పర్యవసానంగా, ఫ్రెంచ్‌ సోషలిస్టుల మాదిరిగానే సోషలిజం 'ఫ్రెంచ్‌ విప్లవపు ఆలోచనల నిజమైన విలువలు అని ఆలోచించడం ''అవివేకం''. ఈ ఆదర్శాలు బూర్జువా పౌర సమాజపు ఆదర్శాలు. పెట్టుబడిదారీ దోపిడీ మోడ్‌ అయిన మార్కెట్ సంబంధంలో నిజంగా గ్రహించబడ్డాయి. ఈ సంబంధానికి మానవ హక్కులను వ్యతిరేకించడం పౌర సమాజపు నిజమైన ఆదర్శ రూపాలను వ్యతిరేకిస్తుంది. ఆదర్శ వ్యక్తీకరణను మళ్ళీ పునరుద్ధరించాలని కోరుకుంటుంది. వాస్తవానికి ఇది వాస్తవికతకు విలోమ రూపం మాత్రమే.
పెట్టుబడిదారీ యజమానుల మధ్య, తమ మూలధన ప్రోగుకోసం లొంగిన ఏజెంట్ల కంటే ఎక్కువ కాదు. కార్మికుడు, పెట్టుబడిదారుడు మధ్య పోటీ, ఉత్పాదక సంబంధాలు కార్మిక విభజనను అమలు చేస్తాయి. కార్మికుడు ''తన సొంత వస్తువులను మార్కెట్లోకి తీసుకువచ్చాడు. అయితే పెట్టుబడిదారుడు అనివార్యంగా'' కార్మికుల సమయాన్ని దొంగిలించే విలను పాత్రను పోషిస్తాడు.
ఇంకా సాంఘిక స్థానాల అసమానత, వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛను నాశనం చేయడం ద్వారా దాని హింసను అమలు చేసే ఈ దోపిడీ సంబంధం మనిషి సహజహక్కులుగా అభివృద్ధి చెందుతుంది.
ఎందుకంటే ఒక వస్తువు కొనుగోలుదారు, విక్రేత, శ్రమ-శక్తి గురించి చెప్తారు. వారి స్వంత స్వేచ్ఛా సంకల్పం ద్వారా మాత్రమే వారు పరిమితం చేయబడతారు. వారు ఉచిత ఏజెంట్లుగా ఒప్పందం కుదుర్చుకుంటారు. వారి ఒప్పందం వారి సాధారణ ఇష్టానికి చట్టపరమైన వ్యక్తీకరణను ఇచ్చే రూపమే సమానత్వం. ఎందుకంటే ప్రతి ఒక్కటి ఒకదానితో ఒకటి, సాధారణ వస్తువుల యజమానివలె ప్రవేశిస్తుంది. అవి సమానమైన వాటికి సమానంగా మార్పిడి చేస్తాయి. ఎందుకంటే ప్రతి ఒక్కటి తన సొంతమైన వాటిని మాత్రమే పారవేస్తుంది. ప్రతి ఒక్కటి తనకు మాత్రమే కనిపిస్తుంది. ప్రతి ఒక్కరి స్వార్థం, లాభం, ప్రైవేట్‌ ప్రయోజనాలు మాత్రమే ఒకచోట చేరి, ఒకదానితో ఒకటి సంబంధం కలిగి ఉంటాయి. ప్రతి ఒక్కరూ తనను తాను మాత్రమే చూస్తారు. మిగతావారి గురించి ఎవరూ బాధపడరు. అవన్నీ, ముందుగా ఏర్పాటు చేసిన సామరస్యం ప్రకారం, తెలివిగల రాజ్యపు ఆధ్వర్యంలో కలిసి పనిచేస్తాయి. వారి పరస్పర ప్రయోజనం కోసం, సాధారణ బలహీనతలను అధిగ మించాల్సి వస్తుంది.
మానవ హక్కులకు వ్యతిరేకంగా మార్క్స్ ముఖ్యమైన వాదన ఏమిటంటే, మనిషి హక్కులను నిర్వచించే స్వేచ్ఛ, సమానత్వం అనే భావనకు పరిమితం చేయడం. అంతకుముందు వున్న స్వేచ్ఛా, సమాన ఆస్తి-యజమానుల మధ్య ఉచిత ఒప్పందంగా మార్కెట్ సంబంధానికి వ్యతిరేకంగా అభ్యంతరాలను వ్యక్తం చేయలేకపోవడం. ఏదేమైనా, ఈ ఒప్పంద సంబంధం దోపిడీకి పూర్తిగా అనుకూలంగా ఉంటుంది.
పోటీ తన దోపిడీకి సమ్మతించటానికి తన స్వంత స్వేచ్ఛను మాత్రమే కలిగి ఉన్న వ్యక్తిని నిరోధించగలదు. కొనుగోలుదారు , విక్రేతకు సమాన హక్కులు ఉన్నందున, ఇది చట్టపరమైన సూత్రం కాదు. పని సమయం, దోపిడీ పరిమితులను నిర్ణయించే పోటీ, శక్తి సంబంధాల వాస్తవికత మాత్రమే.
మానవ హక్కుల ద్వారా దోపిడీని రద్దు చేయలేము. పరిమితం చేయలేము. దీనికి విరుద్ధంగా, ఇది ఒక అధికారిక సమర్థనను అందిస్తుంది. పెట్టుబడిదారీ ఉత్పత్తి విధానం, కొంతవరకు మాత్రమే ఉండే చోట, దోపిడీని ఎదుర్కోగలిగేది ఏమిటంటే, మతపరమైన, ఉద్దేశపూర్వక నిర్ణయం ఉనికిలో వుండటమే, అది తనను తాను సమర్థనగా మాత్రమే ఉపయోగించుకోగలదు. ఇది చట్టపరమైన పరిమితి రూపంలో, ఒప్పంద సూత్రానికి సామాజిక అవరోధాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.
కార్మికులు తమ తలలను ఒకచోట చేర్చుకోవాలి. ఒక వర్గంగా, ఒక చట్టాన్ని ఆమోదించమని బలవంతం చేయాలి. ఇది చాలా శక్తివంతమైన సామాజిక అవరోధం. ఇది చాలా మంది కార్మికులను అమ్మకుండా నిరోధించగలదు. తమను, తమ కుటుంబాలను బానిసత్వం, మరణం నుండి కాపాడటానికి హక్కులను ఉపయోగించుకోవాలి.
ఇంగ్లీష్‌ మాగ్నా కార్టా పరిమితమైన స్వేచ్ఛలను స్థాపించింది. ఫ్రెంచ్‌, అమెరికన్‌ విప్లవాలు (ఇది అపరిమితమైన భ్రమను కలిగించే స్వేచ్ఛను ఏర్పాటు చేసింది) చెప్పబడిన మానవ హక్కుల మధ్య వ్యత్యాసం వుంది. మార్క్స్ విప్లవాత్మక ఆలోచనలో వీటి సారాన్ని గమనించవచ్చు. ఆంగ్లేయిలు ఇచ్చిన హక్కులు, మానవ హక్కులు మధ్య వ్యత్యాసాలను గమనించాలి.
మానవ హక్కులపై మార్క్స్ చేసిన విమర్శలు, బుర్కియన్‌ హక్కుల వారసత్వ రక్షణకు పూర్తిగా వ్యతిరేకం. అసమానత నాశనం అని మార్క్స్ ఎప్పుడూ నమ్మాడు. పెట్టుబడిదారీ మార్కెట్ అభివద్ధికి, దాని సంబంధిత న్యాయ వ్యవస్థ గొప్ప అర్హతలలో ఒకటి ఏంటంటే, సరుకును, పెట్టుబడిని సరైయిన విధానంలో గుర్తించడమే.
మార్కెట్ సంబంధపు సమానత్వం ''ప్రజాస్వామ్యాన్ని మోసగించే'' మార్గమని మార్క్స్ భావించాడు.
కానీ ఈ వ్యక్తీకరణ మానవ హక్కులచే ప్రాతినిధ్యం వహించే ''సమానత్వం మరియు స్వేచ్ఛా వ్యవస్థ'' ప్రజాస్వామ్యం పేరిట విమర్శించబడుతుంది. అది తనను తాను మోసగించనివ్వదు. మరో మాటలో చెప్పాలంటే మరొక సమానత్వం, స్వేచ్ఛా వ్యవస్థ పేరిట, వాస్తవానికి ప్రజాస్వామ్య సమానత్వం ద్వారా వ్యక్తీకరించబడినది. ఇది మార్కెట్ చట్టాలను ఎదుర్కోవటానికి ఉపయోగపడుతుంది.
న్యాయం, వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛలు, మానవ హక్కులు
ముఖ్యంగా, అలెన్‌ ఇ. బుకానన్‌, మార్క్స్ వివరణలను పరిశీలిస్తే వాస్తవాలు తెలుస్తాయి. పెట్టుబడిదారీ సమాజపు సమస్యాత్మక అహంభావం, వ్యక్తిగత హక్కుల మధ్య ఏర్పడిన పరస్పర సంబంధం కమ్యూనిస్ట్‌ సమాజంలో నిరుపయోగంగా ఉంటుంది. వ్యక్తిగత హక్కులు, మనిషి, పౌరుడి హక్కుల ప్రకటన ద్వారా స్థాపించబడిన హక్కుల చట్టపరమైన హామీ పరంగా నిర్వచించబడినవి. ఈ దాడులు వర్గ పోరాటం ద్వారా ఏర్పడిన అహంభావ ఉత్పత్తి. కాబట్టి, నిజమైన కమ్యూనిస్టు సమాజం ప్రవేశించడం ఈ హక్కులను పరిరక్షించే అన్ని చట్టపరమైన హామీలను అర్ధం చేయిస్తుంది. అటువంటి దష్టాంతంలో బూర్జువా చట్టం ఇకపై ఉండదు. అయితే ఏ చట్టమూ, చట్టపరమైన నైతిక నియమాలు కూడా ఉండవు. ఈ వ్యాఖ్యానాన్ని ఖండిస్తూ, ఇతర మేధావులు వాస్తవానికి వాదన చేయడానికి ఎటువంటి ప్రాతిపదికత వారి దగ్గర లేదు. మార్క్స్ ప్రకారం, వర్గ విభేదాల తొలగింపు అన్ని రకాల సంఘర్షణ, అణచివేతల అదృశ్యానికి దారితీస్తుంది,
అయితే, అన్నింటికంటే, కమ్యూనిస్ట్‌ సమాజంలో హక్కుల నిర్వచనం కేవలం భ్రమ మాత్రమేనని కొంతమంది విమర్శించారు. మార్క్స్ ''న్యాయం'' అనే అంశాన్ని అపార్థం చేసుకున్నారని అలెన్‌ వుడ్‌ విమర్శించాడు.
అతని విమర్శ ప్రధానంగా జాన్ స్టువర్ట్‌ మిల్‌ భావించిన హక్కుల నిష్పాక్షిక పంపిణీ ఉదార ఆలోచనను లక్ష్యంగా పెట్టుకోలేదు. పని కోసం పారితోషికం, కేవలం పంపిణీ, వస్తువుల సరసమైన మార్పిడి పై ప్రారంభ సోషలిస్టులు విశ్వాసం ప్రకటించారు. మార్క్స్ థీసిస్‌ రియల్‌ ఎక్స్ఛేంజీల అన్యాయాన్ని విమర్శించే పేరిట లావాదేవీల న్యాయం లేనిదని కొంతమంది విమర్శించారు. ఏదైనా మార్పిడి న్యాయం దాని సంబంధిత ఉత్పత్తి విధానం నుండి పుడుతుంది. పంపిణీ న్యాయం ఉత్పత్తి వ్యవస్థ, దాని సంబంధంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. పెట్టుబడిదారులు శ్రమను నిజాయితీ లేకుండా, మార్కెట్లో వాస్తవానికి విలువైన ధరతో కొనుగోలు చేస్తారు.
అయితే, ఈ న్యాయం అధిక పనిభారం, పని గంటలకు కతజ్ఞతలు తెలుపుతూ కార్మికుల దోపిడీని నిరోధించదు. పెట్టుబడిదారి మేధావుల రచనలు చదివేవారికి మార్క్స్ అన్యాయంగా కనిపిస్తాడు. మార్క్స్ చెప్పిన దోపిడీని అన్యాయంగా వారు చూస్తారు. కమ్యూనిజాన్ని ''న్యాయం'' గా స్థాపించడాన్ని వాళ్లు గ్రహించరు. కానీ పెట్టుబడిదారీ ఉత్పత్తి, బానిసల ప్రభావాలను రద్దు చేయడం, కార్మిక సమిష్టి తత్వాన్ని తప్పనిసరిగా గమనించాల్సిందే.
వుడ్‌ స్పష్టంగా సూచించినట్లుగా, ''ఉదారవాద సిద్ధాంతకర్తలు 'వ్యక్తిగత హక్కులు' అని పిలవడానికి మార్క్స్ ఒక ముఖ్యమైన విషయాన్ని ప్రతిపాదించాడు. వుడ్‌, ''మార్క్స్ అండ్‌ జస్టిస్‌ రివ్యూ''లో ఈ అంశాన్ని గమనించవచ్చు. దురదష్టవశాత్తు, వుడ్‌ ఈ అంతర్‌ దష్టిపై విస్తరించలేదు. ఇది అతని పుస్తక సమీక్షలో పేర్కొనబడింది.
సమీక్ష కంటే పన్నెండు సంవత్సరాల ముందు ప్రచురించిన ఒక వ్యాసంలోను బేధాభిప్రాయాలు వున్నాయి. మార్క్స్ విమర్శించిన రెండు ముఖ్యమైన లక్షణాలను పరిశీలించడంలో ఇది కనబడుతుంది. మానవ హక్కులు అనగా, హక్కుల చారిత్రాత్మకతను, అసమాన సామాజిక సంబంధాన్ని కలిగి ఉండే ఒక నైరూప్య చట్టపరమైన రూపాన్ని తిరస్కరించడమే, ఈ రెండు స్థానాలు మానవ హక్కులకు విరుద్ధంగా ఉండవని గమనించాలి.
రాజకీయ, సామాజిక విముక్తి
హక్కుల చారిత్రాత్మకతకు వ్యతిరేకంగా వాదించేవారు వున్నారు. వారి వాదనకు చట్టబద్ధత వుంది. మార్క్స్ చారిత్రాత్మకతను ఒక విధమైన నిహిలిస్ట్‌ సాపేక్షవాదంగా మార్చలేదు. అతని విశ్లేషణల ప్రకారం, చారిత్రకత దాని స్వంత అవసరం, హేతుబద్ధతను కలిగి ఉంది. ఒక రాజకీయ అంశం చారిత్రాత్మకంగా షరతులతో కూడుకున్నది. కమ్యూనిస్ట్‌ సిద్ధాంతం వలె, అది అబద్ధం కాదు. సాంకేతిక అభివద్ధి కారణంగా వ్యక్తుల విముక్తి నుండి ఉత్పన్నమయ్యే చారిత్రక పరిస్థితులను మానవ హక్కులు బాధ్యత వహిస్తాయనే వాస్తవం మానవ హక్కుల మొత్తం రాజకీయాలను చెల్లుబాటు చేయదు. మార్క్స్ పదేపదే కమ్యూనిజాన్ని తన వ్యక్తిత్వపు సమగ్ర అభివద్ధి కోసం ప్రతి వ్యక్తికి అందించే అవకాశం అని వర్ణించాడు. మానవ హక్కుల అమలును చూడటం అసాధ్యం కాదు. ఇది వ్యక్తికి తన స్వంత, వ్యక్తిగత అభివద్ధికి హక్కు. ఇక్కడ, మానవ హక్కులపై మార్క్స్ వ్యతిరేకత వాస్తవమైనదానికంటే ఎక్కువ వక్రీకరించబడింది. మానవ చరిత్ర పరాయీకరణ భావనను అల్తుస్సర్‌ ఖండించాడు. అతని మాటల్లో ''చరిత్ర అనేది కొత్త కాలానికి వ్యక్తిగత అభివద్ధి కొత్త రూపం. దీని నుండి ప్రతి మనిషికి నిష్పాక్షికంగా ఎంపిక ఉంటుంది. అనగా, అతను ఏం అవ్వాలో స్వయంగా అవ్వడం చాలా కష్టమైన పని ''.
లూయిస్‌ అల్తుస్సర్‌, ''ఏది కావడం'' నుండి మనిషి నిరోధించబడకపోతే ఏం చేయాలి. పరాయీకరణ అంటే ఏమిటి? సొంత అవకాశాలు మనిషికి ఎలా వస్తాయి. ఇలాంటి ప్రశ్నలకు మార్క్స్ సంతృప్తికరమైన సమాధానం ఇచ్చాడు.
మానవ హక్కుల సంగ్రహణపై మార్క్స్ చేసిన విమర్శ ''రాజకీయ విముక్తి'' ''సామాజిక విముక్తి'' కి దారి తీయాలి అనే చారిత్రక సత్యాన్ని గుర్తించాలి.
కార్ల్‌ మార్క్స్, లెస్‌ లుట్టెస్‌ డి క్లాసెస్‌ ఎన్‌ ఫ్రాన్స్‌(1848-1850)
రాజకీయ విముక్తిని విస్తరించే ఈ సామాజిక విముక్తి కూడా కొన్నిటిని తొలగించదు. మానవ హక్కులలో వున్న సామాజిక లోపం రాజకీయ శూన్యతకు సమానం కాదు. మనుషులలోని రాజకీయ అభ్యాసం మానవ హక్కులను పొందడం తప్పనిసరి అని చెపుతుంది. ఆయన 1847 వ్యాసాల నుండి తన గోథా ప్రోగ్రాంవిమర్శ వరకు, అదే రాజకీయ విషయాలు నిరంతరం ప్రకటించాడు. సార్వత్రిక ఓటుహక్కు, శాంతియుత అసెంబ్లీ, అసోసియేషన్‌ హక్కు, పత్రికా స్వేచ్ఛ, సెన్సార్‌ చేయని ప్రభుత్వ విద్య అన్నీ మార్క్స్ చేత హక్కులుగా గుర్తించబడ్డాయి. ఇవి కమ్యూనిస్ట్‌ సిద్ధాంతానికి ఆచరణాత్మకంగా ఉపయోగపడేవే.
జాక్వెస్‌ టెక్సియర్‌, రివల్యూషన్‌ ఎట్‌ డెమోక్రటీ చెజ్‌ లో, పార్లమెంటరీ భ్రమల పట్ల మార్క్స్ వ్యంగ్య వైఖరిని విమర్శించాడు. అన్ని సామాజిక సంబంధాలను మార్చడానికి సార్వత్రిక ఓటుహక్కు సరిపోతుందనే అమాయక నమ్మకాన్ని మార్క్స్ విమర్శించాడు. ప్రజాస్వామ్య హక్కులు మానవులకు కంటికి రెప్పలా వుంటాయని చాలామంది భావించారు.
''మనస్సాక్షి స్వేచ్ఛ'' గురించి ది క్రిటిక్‌ ఆఫ్ ది గోథా ప్రోగ్రామ్‌లో కనిపించే వ్యంగ్య వ్యాఖ్యలను ఇక్కడ గమనిద్దాం. ఉదారవాదం పాత విషయాలనే పునరావతం చేయడం ద్వారా, ''మనస్సాక్షి అన్ని రకాల మత స్వేచ్ఛను సహించటం'' జరగదు. అయినా ''బూర్జువా'' స్థాయిని అతిక్రమించకూడదని వారు భావిస్తారు. అయితే వర్కర్స్‌ పార్టీ మతం మత్తు నుండి కార్మికులను విముక్తి చేయండని పిలుపు నిస్తుంది. స్వేచ్ఛా మనస్సాక్షికి ఉన్న హక్కు ఇక్కడ సవాలు చేయబడదు.
మార్క్స్ అర్థం చేసుకున్నట్లుగా మానవ హక్కులు వారి నిర్మాణాత్మక కేంద్రంలో ఆస్తి హక్కును కలిగి ఉన్నాయి. ఉత్పత్తి సాధనాలపై పట్టున్న పెట్టుబడిదారీ యాజమాన్యం మనిషికి, వాణిజ్యానికి మధ్య సన్నిహిత సంఘీభావాన్ని ఇస్తుంది. ఇందులో భాగంగానే భూములను కొనడం, ఆస్ధులను కాపాడుకోవడం హక్కులుగా చేర్చబడ్డాయి. అందువల్ల ''బూర్జువా ఆస్తి'' మానవ హక్కుల పేరిట ప్రోగుచేసుకోవచ్చు. దీనిని న్యాయ వ్యవస్థ గౌరవిస్తుంది. అప్పుడు న్యాయవ్యవస్థతోను పోరాడవలసి వుంటుంది. సమాజంలోని ప్రజాస్వామ్య సంస్ధలతో, వ్యక్తుల మధ్య స్వేచ్ఛా మార్పిడితో మాత్రమే దీనిని ఎదుర్కోవచ్చు. ఉత్పత్తి సాధనాల సాధారణ సముపార్జన, నియంత్రణ ఆధారంగా మానవ సంబంధాలు వుంటాయి. అంతేకాక, ఇది సాధారణంగా అన్ని సామాజిక, రాజకీయ అసమానతలను తొలగించే విషయం కాదు. కానీ ''వర్గ వ్యత్యాసాల'' నుండి వచ్చే అసమానతలను మాత్రమే తొలగించడానికి ప్రత్యామ్నాయ కార్యాచరణ అవసరమవుతుంది.
హక్కుల సిద్ధాంతం, సమాన స్వేచ్ఛ కోసం పోరాటం
సామాజిక న్యాయ సిద్ధాంతం తప్పనిసరిగా హక్కుల సిద్ధాంతాన్ని, ప్రత్యేకించి మానవ హక్కులను తిరస్కరిస్తుందా. మార్క్స్ కోరిన వ్యక్తిగత అభివద్ధికి సమాన అవకాశం స్వేచ్ఛా హక్కుల చట్రానికి వెలుపల ఏదైనా తార్కిక భావాన్ని కలిగించగలదా. మానవ హక్కులు పంపిణీ న్యాయ సిద్ధాంతాన్ని కలిగి ఉండదు. స్వేచ్ఛను ''మంజూరు'' చేయలేము. అది తన హక్కును క్లెయిమ్‌ చేయడం ద్వారా మాత్రమే దాని గౌరవాన్ని నొక్కి చెప్పగలదు. చట్టం ఖచ్చితంగా స్వేచ్ఛ తనను తాను ప్రకటించుకునే రూపం.
మార్క్స్ చెప్పినట్లుగా, ఈ రూపాన్ని ''సైద్ధాంతిక'' భ్రమగా ఎందుకు పరిగణించాలో అర్థం చేసుకోవాలి. చట్టం తీసుకున్న రూపాలు సామాజిక సంఘర్షణలను ''పోరాడాలి'' అనే సారంలో మాత్రమే అర్ధం చేసుకోవాలి.
లా క్రిటిక్‌ డి ఎల్‌ ఎకానమీకి మార్క్స్ ముందుమాట రాశారు. అందులో హక్కులనేవి ఒకే విలువ లేని వ్యతిరేక భావజాలాల మధ్య ఘర్షణ రూపం మాత్రమే. ఈ హక్కుల రూపాలు సామాజిక-ఆర్థిక సంబంధాల ''వ్యక్తీకరణ'' అయితే, అవి వ్యక్తీకరించే సంబంధాలకు ఖచ్చితమైనవి. చట్టపరమైన నియమాలు సమాజపు ఉనికి యొక్క ఆర్థిక పరిస్థితులను ''బాగా లేదా అనారోగ్యంతో'' వ్యక్తపరచగలవని ఎంగెల్స్ గుర్తించినట్టు మార్క్శ్‌ చెప్పాడు.
లుడ్విగ్‌ ఫ్యూయర్‌బా కూడా ప్రతిపాదిత చట్టం కేవలం భావజాలం నుండి ఉద్భవించదని అతను తెలియకుండానే అంగీకరించాడు. కానీ అది అవసరమైన రూపం అయిన ఆబ్జెక్టివ్‌ కంటెంట్‌ యొక్క తగినంత వ్యక్తీకరణ కూడా కావచ్చు అని చెప్పాడు. ఇంకా, ఎంగెల్స్ ప్రకారం, సోషలిస్ట్‌ ఉద్యమం ''దాని డిమాండ్లను చట్టబద్ధమైన డిమాండ్లుగా రూపొందించాలి'', దీనికి హక్కుల అవసరం వుందని చెప్పాడు.
వాస్తవానికి హక్కుల కోసం చట్టపరమైన డిమాండ్‌ కమ్యూనిజపు లక్ష్యం అయిన స్వేచ్ఛను నొక్కిచెప్పగల ఏకైక రూపం అవుతుంది,
1789 డిక్లరేషన్‌ ఆర్టికల్‌ 2 నాలుగు సహజ హక్కులను తెలిపింది.''స్వేచ్ఛ, ఆస్తి, భద్రత, అణచివేతను నిరోధించడం''. ఇక్కడ, ''అణచివేతకు ప్రతిఘటన'' స్వేచ్ఛ అర్ధాన్ని వ్యక్తీకరిస్తుంది. ''ఆస్తి'' ను దాని స్ధానాలలో ఒకటిగా సమర్థిస్తుంది. అయినప్పటికీ ఆస్తి రూపం ఉత్పత్తి సాధనాలుగా నిర్వచించబడలేదు. కమ్యూనిజంలో, ''వ్యక్తిగత ఆస్తి'' చివరకు అందరి ఆస్దిగా ''నిజం'' గా మారుతుందని మార్క్స్ వ్రాశాడు.
పని దినాలను పరిమితం చేసే పోరాటం జరిగింది. ఇది మార్క్స్ ప్రకారం దోపిడీకి వ్యతిరేకంగా చేసే పోరాటంలో భాగం. ఇది అణచివేతను నిరోధించే పోరాటం. ఇది హక్కులను నొక్కి చెబుతుంది. న్యాయం అనే భావనను స్వీకరించడానికి ూర్క్శ్‌ నిరాకరించాడని ఈస్టర్‌ వాదించాడు.
విముక్తి కోస్‌ మార్క్సియన్‌ సిద్ధాంతం హక్కుల సంస్కరణను కోరవచ్చు. ఇది ప్రజాస్వామ్య వ్యాప్తికి చట్టపరమైన పరిస్థితులను తీవ్రంగా పరిశీలిస్తుంది. సామూహిక ప్రజాస్వామ్య ఆస్తిని గుర్తించడం, వర్గ భేదాలను తీర్చడానికి ప్రయత్నిస్తున్న విధానాల స్థాపన హక్కుల అమలు ద్వారా మాత్రమే గ్రహించవచ్చు. ఈ హక్కులు ఆధిపత్యం, దోపిడీ ముగింపును గుర్తించలేదనేది నిజమే. ఈ హక్కులు ప్రజాస్వామ్యపు సాంఘిక అభ్యాసానికి పిలుపునిచ్చాయనేది నిజమే. అయితే ఈ హక్కులు ప్రజాస్వామ్య స్వభావపు పరిస్ధితులకు అనుగుణంగా ఉండాలి.
అందువల్ల మార్క్స్ విముక్తి ఉద్దేశాలను సాధించడం సాధ్యమవుతుంది, మార్క్స్ స్వయంగా ఉన్నప్పుడు కూడా మానవ హక్కుల సంప్రదాయంలో, గతి తార్కిక అభివద్ధిని కాంక్షించాడు. లెఫోర్ట్‌ ఇప్పటికే చూపించినట్లుగా, మార్క్స్ మానవ హక్కుల సైద్ధాంతిక దష్టిని అప్పటికే పత్రిపాదించాడు. అప్పటి సామాజిక అనిశ్చిత స్వభావం, సామాజిక జీవితాన్ని అస్థిరపరుస్తుందని చెప్పాడు. విముక్తి కోసం పోరాటాన్ని పెంపొందించడానికి దోహదపడుతుందని అతను గ్రహించాడు. మహిళలు, కార్మికులు వలసరాజ్యాల జనాభా చేసిన డిమాండ్లను దృష్టిలో పెట్టుకుని మానవ హక్కుల వ్యక్తీకరణలు మారాలని చెప్పాడు.
సామాజిక ఉత్పత్తికి వెలుపల కొత్త జీవితాలను సంపాదించుకోవడానికి హక్కులు కొంతమేరకు తోడ్పడవచ్చు. కాని ఇది శాశ్వతం కాదు. దీనికి కారణం మానవ హక్కుల విధానం ''ప్రజాస్వామ్య పరిమితులను'' తాకడంతోనే సంతప్తి చెందదు. పౌర, రాజకీయ హక్కుల చట్టపరమైన రక్షణను నిర్ధారించేవరకు ప్రజా హక్కుల పోరాటం పయనిస్తుంది.
లూక్స్‌ వాదన ప్రకారం ''మార్క్సిజం హక్కుల అతి ఇరుకైన భావనను వారసత్వంగా పొందింది. వాటిని అవసరమైన పరిస్థితులపై అతిగా సంకుచిత అవగాహన కలిగి ఉంది''. ఇది నిరాధారమైనదని ఇప్పటి పరిస్ధితులు చెపుతున్నాయి.
లూక్శ్‌ సిద్ధాంతం మానవ హక్కులపై చేసిన అన్ని దాడులకు వ్యతిరేకంగా పోరాడే అవకాశాన్ని అందిస్తుంది, అని కొంతమంది విశ్వసిస్తారు. మానవ హక్కుల కోసం అనేక విజ్ఞప్తుల ద్వారా ప్రపంచ వేదికపై ప్రపంచ దేశాలు చేసిన ప్రతిపాదనలను ఎవ్వరూ అంగీకరించడం లేదు. స్వయానా భారత్‌ సెప్టెంబరు, 2020లో ఐరాస పేద దేశాల హక్కుల కోసం పాటు పడటం లేదని పేర్కొంది. వ్యక్తుల స్వేచ్ఛను బహుళజాతి సంస్ధల రక్షణ పేరుతో కుదించడం జరుగుతోంది. సామాజిక ఉత్పత్తి సాధనాలు మార్క్సియన్‌ సిద్ధాంతాన్ని పరిపుష్టం చేస్తాయి. ప్రతిగా, ఈ సిద్ధాంతం హక్కులను సంపూర్ణంగా అర్ధం చేసుకోవడానికి ఉపయోగపడుతుంది.
ఈ విషయంలో, మార్క్సియన్‌ వారసత్వం ద్వారా ప్రభావితమైన గొప్ప ఆలోచనాపరులలో ''మానవ హక్కుల విధానం'' ఉత్సాహపూరితమైన మద్దతుదారులను తయారుచేసింది. పెట్టుబడిదారీ ప్రపంచీకరణ యుగంలో, మానవ హక్కుల కోసం విజ్ఞప్తి (ఇందులో సామాజిక హింసకు వ్యతిరేకంగా పోరాటం, జాతీయ రాష్ట్రాల విమర్శ రెండూ ఉన్నాయి) చేయడం తరుచుగా జరుగుతోంది.
న్యాయం, అన్యాయంలను మార్క్శ్‌ స్వేచ్ఛ, బానిసత్వంగా చూశాడు. అన్నిటికంటే ఎక్కువ పని గంటలను తగ్గించడానికి, శ్రమ శక్తిని విముక్తి చేయడానికి ఉత్పత్తి సంబంధాలు మారాలి. ప్రజాస్వామ్య సంస్థల ద్వారా, వ్యక్తిగత, సామూహిక స్వేచ్ఛలను పెంచడం చాలా ముఖ్యమైన అంశం.
మార్క్స్ మరియు ఎంగెల్స్ ల భావజాలం మానవ హక్కులపై గొప్ప ఆలోచనను కలిగి ఉంది. వారి జీవితకాలంలో వర్గ నిర్మాణం, సామాజిక అభివద్ధి ఆధారంగా, మార్క్సిజం యొక్క ఇద్దరు వ్యవస్థాపకులు మానవ హక్కుల సారాన్ని లోతుగా వెల్లడించారు. వారు బూర్జువా మానవ హక్కుల చారిత్రక ప్రక్రియ, వర్గ సారాంశం, వంచనను వెల్లడించారు. మానవ హక్కులు ఎల్లప్పుడూ ఆర్థిక, సామాజిక అభివద్ధికి లోబడి ఉంటాయనే ముఖ్యమైన సూత్రాన్ని వివరించారు. మానవ హక్కుల సిద్ధాంతం మార్క్సిస్ట్‌, పెట్టుబడిదారీ సమాజంలో కూడా, శ్రామికవర్గం మానవ హక్కుల కోసం కషి చేసే ప్రయత్నాలను మానుకోవద్దని చెప్పారు. శ్రామికవర్గం వారి మనుగడ, అభివద్ధి, పరిస్థితులను మెరుగుపరచడానికి అలాగే అభివద్ధి చెందడానికి మానవ హక్కులను బాగా ఉపయోగించుకోవాలని చెప్పారు.
భాగం 5
హక్కుల పేరుతో వంచన
బూర్జువా మానవ హక్కులకు ప్రతిస్పందనగా, మార్క్స్ ‘‘శ్రామిక శక్తి యొక్క సమాన దోపిడీనే మూలధనం ప్రాతిపదికన ఏర్పడిన మానవహక్కులు’’ అని ఎత్తి చూపాడు. మార్క్స్, ఎంగెల్స్ జర్మన్‌ ఐడియాజీలో ‘‘మానవ హక్కులు తప్పనిసరిగా ఒక హక్కు. అయితే ఇవి ప్రైవేట్‌ యాజమాన్యపు తప్పనిసరి గుత్తాధిపత్యానికి దారితీస్తాయి’’ అని చెప్పారు. ఎంగెల్స్ యాంటీ-డోహ్రింగ్‌లో కూడా ఎత్తి చూపాడు,‘‘ మానవ హక్కులలో అతి ముఖ్యమైనవి, బూర్జువా యాజమాన్య హక్కులు’’. మార్క్స్ ఇంకా వివరణ ఇస్తూ యూదు ప్రశ్నలో వివరించాడు. ఆచరణాత్మక అనువర్తనం పేరుతో వచ్చిన మానవ స్వేచ్ఛా హక్కులు అనేది ప్రైవేట్‌ ఆస్తి మానవ హక్కులు. అంతేగాకుండా ప్రైవేట్‌ ఆస్తి పేరుతో వచ్చిన మానవ హక్కు అనేది ఒకరి స్వంత ఆస్తిని ఏకపక్షంగా, ఇతరు నుండి స్వతంత్రంగా, సామాజిక పరిమితుల నుండి విముక్తి పొందించినట్లు కనపడే ఈ హక్కులు స్వార్థానికి హక్కులు అని చెప్పాడు. పెట్టుబడిదారీ సమాజంలో,‘‘ మానవ హక్కులు ప్రజలను ఆస్తి నుండి విముక్తి చేయవు, కానీ అవి ప్రజలకు ఆస్తిని కలిగి ఉండటానికి స్వేచ్ఛను ఇస్తాయి. మానవ హక్కులు సంపద అనే మురికి ముసుగును వదులుకోవడంలో ప్రజలకు సహాయపడవు. కానీ ప్రజలకు పనిచేసే స్వేచ్ఛను మాత్రమే ఇస్తాయి. మార్క్స్, ఎంగెల్స్ ముఖ్యమైన ప్రకటనను 100 సంవత్సరాల క్రితం చేసినప్పటికీ, అవి ఇప్పటికీ నిర్దిష్ట పరిస్ధితులకు వర్తిస్తాయి. సమకాలీన పెట్టుబడిదారీ సమాజపు రాజకీయాలు, ఆర్థిక వ్యవస్థ, సంస్కృతి పేరుతో జరిగే మార్పులు గొప్ప పురోగతి సాధించినప్పటికీ, మానవ హక్కుల వర్గ స్వభావం మారలేదు. దీనివల్ల ప్రాథమిక మార్పులను చూడటం సాధ్యం కాదు. సారాంశంలో, మానవ హక్కులు ఇప్పటికీ పెట్టుబడిదారుల హక్కులే.
అదే సమయంలో, మార్క్స్ ఎంగెల్స్ కూడా బూర్జువా మానవ హక్కులు చాలా కపటమని నమ్ముతారు. పెట్టుబడిదారీ సామాజిక వ్యవస్థలో, రెండు రకాల మానవ హక్కులు ఉన్నాయని మార్క్స్ నమ్మాడు. ‘‘సమానత్వం మరియు భద్రత’’. అంటే, రాజకీయ స్వేచ్ఛ పరంగా సమానత్వం తప్ప మరేమీ కాదు. ‘‘ప్రతి ఒక్కరినీ ఒంటరి యూనిట్‌ లాగా పరిగణిస్తారు’’. భద్రత అనేది మార్కెట్ వ్యక్తుల అహంభావానికి హామీ మాత్రమే. వాస్తవానికి, ఈ ‘‘సమానత్వం’’ మరియు ‘‘భద్రత’’ శ్రామికులకు ఒక భ్రమ మాత్రమే. ఎంగెల్స్ ది స్టేట్‌ ఆఫ్ జర్మనీలో ‘‘సమానత్వ సూత్రం రద్దు చేయబడింది. ఎందుకంటే ఇది ‘చట్టంలో సమానత్వం’ కి పరిమితం చేయబడింది. ధనవంతులు, పేదలలు సమానం కాదనే వాతావరణంలో సమానత్వ చట్టంలో సమాత్వాన్ని చూపే ప్రయత్నం మాత్రమే. అసమానతను సమానమని పిలవడం జరుగుతుంది. రాజకీయ స్వేచ్ఛ ఒక నకిలీ స్వేచ్ఛ. బానిసత్వపు మరో రూపమే ఈ స్వేచ్ఛ.
మానవ హక్కులు సమాజంలోని ఆర్థిక, సాంస్కృతిక పరిస్థితులకు లోబడి అభివృద్ధి చెందుతాయా
మానవ సమాజపు చారిత్రక ప్రక్రియలో మానవ హక్కులు ఉత్పత్తి చేయబడ్డాయి. అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. అవి మొదటి నుండి ఉనికిలో లేవు. అవి శాశ్వతమైనవి కావు. మానవ హక్కుల అవగాహన, అభివృద్ధిని గతితార్కిక ఆలోచనతోనే పరిశీలించాలి. చారిత్రక భౌతికవాద పద్దతిపై కూడా ఆధారపడి ఉండాలి.
‘‘హక్కులు సమాజంలోని ఆర్ధిక నిర్మాణానికి, ఆర్థిక నిర్మాణం ద్వారా పరిపాలించబడే సమాజపు సాంస్కృతిక అభివృద్ధికి మించి ఉండకూడదు’’ అని మార్క్స్ క్రిటిక్‌ ఆఫ్ ది గోథా కార్యక్రమంలో స్పష్టంగా పేర్కొన్నాడు. ఒక దేశపు ఆర్ధిక నిర్మాణాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోకుండా మానవ హక్కుల గురించి మాట్లాడకూడదు. శాస్త్రీయ, సాంస్కృతిక అభివృద్ధి, మానవ హక్కుల సమస్యలపై తప్పులు చేసే అవకాశం ఉంది.
శ్రామికులు తమ సొంత ప్రయోజనాలను గ్రహించడానికి మానవ హక్కులను బాగా ఉపయోగించుకోవాలి
శ్రామికవర్గం ‘‘సాధారణ మానవ హక్కులను’’ తిరస్కరించకూడదు. అయినప్పటికీ, వారు తమ సొంత రాజకీయ , ఆర్ధిక ప్రయోజనాలకు సేవ చేయడానికి బూర్జువా మానవ హక్కులను ఉపయోగించాలి. ‘‘ప్రైవేటు యాజమాన్యాన్ని ప్రత్యక్షంగా ఉల్లంఘించే, శ్రామికుల మనుగడను నిర్ధారించే వివిధ మార్గాలను అములు చేయడానికి శ్రామికవర్గం వెంటనే ప్రజాస్వామ్యాన్ని ఉపయోగించాలి. ఈ రకమైన ప్రజాస్వామ్యం శ్రామికులకు పనికిరానిది’’ అని ఎంగెల్స్ కమ్యూనిజం సూత్రాలలో ఎత్తి చూపారు. బూర్జువా మానవ హక్కులను వారి స్వంత రాజకీయ, ఆర్ధిక ప్రయోజనాలకు ఉపయోగపడటమే కాకుండా, విస్తృత ప్రజాస్వామ్య స్వేచ్ఛను కాలరాస్తుంది. నిజంగా సమానమైన రాజకీయ, సామాజిక హోదా మానవుల పూర్తి స్వేచ్ఛా అభివృద్ధి వంటి సాధారణ మానవ హక్కుల కోసం కూడా ప్రయత్నించాలి.
హక్కులలోని నిర్మాణాత్మక స్వభావం
ఇటీవలి సంవత్సరాలో, కొంతమంది పండితులు మానవ హక్కులకు సంబంధించి మార్క్సిస్ట్‌ దృక్పథంపై ‘‘మార్క్స్ మానవ హక్కులను తిరస్కరించారు.మార్క్స్ ప్రధానంగా పెట్టుబడిదారీ మానవ హక్కుల పరిమితులు, వంచనను విమర్శించారు’’ అని చెప్పారు. నిజానికి మార్క్స్, ఎంగెల్స్ ప్రాథమికంగా మానవ హక్కులను ‘‘తిరస్కరించడం’’ చేయలేదు. మానవ హక్కులను అంగీకరించి, మానవ హక్కుల సాధన, రక్షణను సమర్థించారు.
పెట్టుబడిదారీ సమాజపు మానవ హక్కుల దృక్పథంపై మార్క్స్, ఏంగెల్స్‌ విమర్శ మొత్తం ‘‘తిరస్కరణ’’ కాదు. అయినప్పటికీ, భూస్వామ్య వ్యతిరేక పోరాటపు సామాజిక పురోగతిలో మానవ హక్కుల సానుకూల చారిత్రక పాత్రను వారు ధృవీకరించారు.
మార్క్స్, ఎంగెల్స్ లు పెట్టుబడిదారీ సమాజంలో మానవ హక్కుల పేరుతో జరిగిన వంచన, పరిమితులు, వర్గ స్వభావాన్ని తీవ్రంగా విమర్శించారు. మానవ హక్కులకు సంబంధించిన ప్రాథమిక సైద్ధాంతిక సమస్యను సానుకూలంగా వివరించారు. వారు మానవ హక్కుల సారాన్ని, శ్రామికులకు మానవ హక్కుల సానుకూల ప్రాముఖ్యతను వెల్లడించారు. వారు మానవ హక్కులపై సామాజిక, తరగతి, నిర్దిష్టత, అభివృద్ధి అభిప్రాయాలను విశదీకరించారు. ఆదిమ సమాజాలు, బానిస సమాజం, భూస్వామ్య సమాజం, పెట్టుబడిదారీ సమాజంలో మానవ హక్కుల పరిస్థితులపై చారిత్రక భౌతికవాద పరిశోధనలను, విశ్లేషణలను చేశారు. పెట్టుబడిదారీ సమాజంలో స్వేచ్ఛ హక్కు, ఆస్తి హక్కు, సమాన హక్కు, భద్రతా హక్కు అని పిలవబడే సారాంశాన్ని శాస్త్రీయ పరిశోధనల ద్వారా విమర్శించారు. వారి మానవ హక్కుల ఆలోచన సమగ్రమైనది, క్రమబద్ధమైనది, లోతైనది, కఠినమైనది అని ఖచ్చితంగా చెప్పవచ్చు. నేటి ప్రపంచంలో వారు ఇప్పటికీ గొప్ప జ్ఞానోదయాన్ని, మార్గదర్శకత్వాన్ని అందిస్తున్నారు.
దాదాపు నలభై సంవత్సరాల క్రితం, స్టీవెన్‌ లూక్స్‌ ‘‘ మార్క్సిస్ట్‌ మానవ హక్కులను నమ్ముతాడా’’ అనే శీర్షికతో ఒక కథనాన్ని ప్రచురించాడు. అతను ఈ ప్రశ్నలకు ప్రతికూలంగా సమాధానం ఇచ్చాడు. ‘‘మార్క్సిస్ట్‌ పండితులు మానవ హక్కులను పరిరక్షించడానికి ఎటువంటి ఆధారాలను ఇవ్వలేదు’’ అని వాదించాడు.
మార్క్స్ తన జీవితంలో మనిషి కోసం కొన్ని నిర్దిష్ట హక్కుల కోసం వాదించాడు. ఈ విషయాన్ని లూక్స్‌ ఖండించలేదు. అయితే, లూక్స్‌ ప్రకారం, మార్క్సిస్ట్‌ చట్రంలో మానవ హక్కులను సమర్థించలేము. స్టీవెన్‌ లూక్స్‌, మార్క్సిజం అండ్‌ మోరాలిటీ అనే వ్యాసంలో ఈ అంశాలను ప్రస్తావించాడు.
వాస్తవానికి, మానవ హక్కులకు వ్యతిరేకంగా యువ మార్క్స్ చేసిన విశ్లేషణల గురించి అందరికీ తెలుసు. ‘‘అహంభావ మనిషి యొక్క హక్కుల కోసమే మానవహక్కులు. మనిషిని బూర్జువా సమాజంలో సభ్యుడిగా వుండటానికే ఈ హక్కులు ఉపయోగపడతాయి. అంటే ఒక వ్యక్తి తన సంఘం నుండి వేరుచేయబడి, అతనితో మాత్రమే స్వీయ ఆసక్తితో ఆందోళన చెందుతాడు’’ అని చెప్పాడు.
కార్ల్‌ మార్క్స్, ఆన్‌ ది జేవిష్‌ క్వశ్చన్‌ (1843) లోను నైరూప్య(అబ్‌స్ట్రక్ట్‌) వ్యక్తికి ఈ ఆరోపించిన సార్వత్రిక హక్కులు వాస్తవానికి ఒక నిర్దిష్ట సామాజిక రకపు ప్రయోజనాలను ప్రోత్సహిస్తాయని చెప్పాడు. పెట్టుబడిదారీ విధానంలో స్వాధీన మయ్యే వ్యక్తి కోసమే మానవహక్కులు సృష్టించబడ్డాయని చెప్పాడు. సందర్భం వల్ల మాత్రమే కాదు హక్కులు ఉద్భవించింది, కానీ వాటి రూపంలో కూడా, ఈ హక్కులు బూర్జువా భావజాలంతో ముడిపడివుంటాయి. కమ్యూనిస్ట్‌ మ్యానిఫెస్టో లోని ముందు పేజీల్లోను, అన్ని భావోద్వేగాలను ‘‘అహంభావ గణన అనే మంచుతో నిండిన నీటిలో’’ మునిగిపోయిందని మార్క్స్ చెప్పాడు. ‘‘నగ్న స్వలాభం కంటే ప్రజల మధ్య ఎటువంటి సంబంధం లేదు’’ అని సూత్రీకరించాడు.
అయినప్పటికీ, 2007 లో ప్రచురించబడిన యువ మార్క్స్‌పై ఒక రచనలో, డేవిడ్‌ లియోపోల్డ్‌ థీసిస్‌తో విభేదించాడు, ఇప్పుడు దానిని పిడివాదంగా అంగీకరించారు. మార్క్స్ రాజకీయ తత్వశాస్త్రం, మానవ హక్కుల డిమాండ్ల మధ్య రాజీలేని సంఘర్షణ ఉంది. మార్క్స్‌లో ‘‘నైతిక హక్కుపై ఈ ఉద్దేశించిన శత్రుత్వానికి తక్కువ సంకేతం’’ ఉందని డేవిడ్‌ లియోపోల్డ్‌ వాదించాడు.
డేవిడ్‌ లియోపోల్డ్‌, ది యంగ్‌ కార్ల్‌ మార్క్స్ రాసిన జర్మన్‌ ఫిలాసఫీలోను కొన్ని విశ్లేషణలు జరిగాయి. వాస్తవానికి, సాంప్రదాయ వ్యాఖ్యానం ఆన్‌ ది జేవిష్‌ క్వచ్చన్(యూదు ప్రశ్న) చుట్టూ ఉన్న సందర్భం గురించి సరిగా అర్థం చేసుకోలేదు. దీని వాదనలు బ్రూనో బాయర్‌ చేసిన అసలు థీసిస్‌కు ప్రతిస్పందనగా మాత్రమే గ్రహించబడ్డాయి. ఏదేమైనా, సందర్భానికి ఎక్కువ ప్రాముఖ్యత ఇవ్వడంలో యువ మార్క్స్ అందించిన మానవ హక్కుల విమర్శను అర్ధం చేసుకోవాలి. అతని తరువాతి రచనలు హక్కువపై నిర్దిష్టమైన పరిశీనవను అందించాయి. మార్క్స్ ఆలోచను ఎప్పుడూ ఒక నిర్దిష్ట తార్కిక బవహీనతతో బాధపడలేదు. సాంఘిక న్యాయపు ప్రామాణిక భావనను మార్క్స్ తిరస్కరించలేదు.
లియోపోల్డ్‌ థీసిస్‌ దాని స్వంత కోణం (మేధో చరిత్ర) నుండి తీసుకున్నప్పుడు అది పూర్తిగా నమ్మదగినది కాదు. హక్కుల ప్రకటనకు సంబంధించి సమకాలీన ప్రామాణిక చర్చలను స్పష్టం చేయడానికి మార్క్సిజం ఉపయోగపడుతుంది. ఈ వ్యాసంలో చారిత్రక, విశ్లేషణాత్మక మానవ హక్కుల గురించి మార్క్స్ ఏమనుకుంటున్నాడో ఆయన రచనల నుండి ప్రస్తావించడం జరిగింది. జోన్‌ ఎల్స్టర్‌ భావించినట్టు మార్క్స్‌కు తెలియని నిర్దిష్ట వాస్తవాలు, భావనలో నుండి మానవహక్కువను మార్క్స్ విశ్లేషించలేదు. 1980 ప్రారంభం నుండి విశ్లేషణాత్మక మార్క్సిజం పరిణామాన్ని గుర్తించిన అన్ని చర్చల జోలికి ఈ వ్యాసం వెళ్లడం లేదు.
జెరాల్డ్‌ ఎ. కోహెన్‌ రాసిన స్వీయ యాజమాన్యం, స్వేచ్ఛ మార్క్స్ రాసిన సొంత రచనల ఆధారంగా రాయబడిందని రచయిత చెప్పుకున్నాడు. వాస్తవానికి మార్క్స్‌లో లేని న్యాయ సిద్ధాంతపు విస్తరణకు విశ్లేషణాత్మక మార్క్సిజంలో ఎక్కువ భాగం ఈ రచనలో కేటాయించబడింది.
ప్రారంభ పనిలో మనిషి హక్కుల ప్రశ్న
యూదు ప్రశ్నలో రూపొందించబడిన మానవ హక్కుల విమర్శకు సాధారణంగా ఒక నిశ్చయాత్మక సిద్ధాంతపు ఆలోచన వుంది. మానవ హక్కులు పౌర సమాజపు రాజ్యాంగ అహంభావానికి ఉపయోగపడే ఒక భావజాలం. అదే సమయంలో ఈ సమాజపు పరాయీకరణను పాక్షిక-స్కిజోఫ్రోనిక్‌ ద్వారా బహిర్గతం చేస్తుంది. ఇది పురుషుల, పౌరుల మధ్య ఏర్పడుతుంది. అంటే పౌరులలో పురుషులు, స్త్రీలు కలిసే వుంటారు. కాని ప్రారంభ పనిలో పురుషులు, స్త్రీ వేతనాల మధ్య వున్న భారీ తేడాలను గమనించాలి. అందుకే మార్క్స్ ఎల్లప్పుడూ నిర్దిష్ట సందర్భాన్ని నొక్కి చెపుతాడు.
డేవిడ్‌ లియోపోల్డ్‌ వివరణ
లియోపోల్డ్‌ ప్రతిపాదించిన వాదనలు అనేక సందేహాలను కుగజేస్తాయి. వ్యక్తుల నైతిక స్థితిని సూచిస్తుంది. విస్తృత కోణంలో, వ్యక్తులకు ‘‘హక్కులు’’ ఉన్నాయని వాదించడం వారికి స్వతంత్ర నైతిక హోదాను ఇవ్వడం జరుగుతుంది. వాటిని తమలో తాము ఒక ముగింపుగా పరిగణించడం జరుగుతుంది. యువ మార్క్స్ ఈ మేరకు హక్కులను విశ్వసించినట్లు తెలుస్తోంది. కార్మికులకు ‘‘యంత్రం యొక్క స్థాయికి’’ నిరుత్సాహపరిచే పరిస్థితులను కల్పించారు. ఒక వస్తువు యొక్క స్థానానికి స్వతంత్ర నైతిక హోదా కలిగిన వ్యక్తిని తగ్గించడాన్ని మార్క్స్ విమర్శించాడు.
పర్యవసానంగా, లియోపోల్డ్‌ భావనలో యువ మార్క్స్ నైతిక హక్కులను విశ్వసించాడంటే ఆశ్చర్యం లేదు. ఈ వెలుగులో, దాదాపు అన్ని సాధారణ సిద్ధాంతాలు విస్తృత కోణంలో హక్కులపై నమ్మకాన్ని కలిగివున్నాయని చెప్పవచ్చు. మానవ హక్కుల ఆలోచనలకు మార్క్స్ విరుద్ధమని విమర్శకులు పేర్కొన్నప్పుడు, వారు మరింత నిర్బంధమైన నిర్వచనాన్ని ఉపయోగిస్తున్నారు. దీని ప్రకారం ఈ చర్యలు మెరుగైన మొత్తం ఫలితానికి దారితీసే విధంగా రూపొందించబడినప్పటికీ హక్కులు కొన్ని చర్యలను నిషేధిస్తాయి. ఈ చట్రంలో, హక్కు అనేది ప్రశ్నించే చైతన్యమే కాదు. ఆ చైతన్నాన్ని కల్పించడానికి ఉద్దేశించిన పరిణామాలు, నైతిక విలువలను నొక్కిచెప్పే డయోంటలాజికల్‌ నమూనాలు అవసరమౌతాయి. హక్కులకు సంబంధించి డేవిడ్‌ లియోపోర్డ్‌ వివరణను పరిశీలిద్దాం.
1.సైంటిఫిక్‌ స్టార్టింగ్‌ పాయింట్‌: మానవులు భూమి పిరమిడ్‌లో భాగం. మానవ ఉనికి ఆ పిరమిడ్‌ స్థిరత్వంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
2. సైకోలాజికల్‌ హైపోథీసెస్‌: పెద్ద సమాజానికి హాని కలిగించే విధంగా స్వయం ఆసక్తిగల ‘‘ప్రవృత్తులు’’ పనిచేస్తాయి. వారి స్వలాభ ప్రవర్తనలను పరిమితం చేయడానికి ప్రజలను ప్రోత్సహించడానికి సామాజిక ఒత్తిడి అవసరం.
3. హోలిజం: పెద్ద సమాజం సందర్భంలో మానవులను గుర్తించడంలో ఒక మానవ కేంద్రీకృత నీతి విఫలమవుతుంది. భూమి నీతి ‘‘సమాజ సరిహద్దులను విస్తరిస్తుంది.’’ తగిన నీతి మానవ ప్రవర్తనలను మొత్తం పర్యావరణ వ్యవస్థల కోణం నుండి చూడాలి. ‘‘ల్యాండ్‌ ఎథిక్‌ హోమో సేపియన్స్‌ పాత్రను ల్యాండ్‌-కమ్యూనిటీని జయించినవారి నుండి సాధారణ సభ్యుడు మరియు పౌరుడిగా మారుస్తుంది.’’
4. పరికల్పన: సరైన చర్య తోటి సభ్యుల పట్ల గౌరవాన్ని సూచిస్తుంది. సమాజానికి కూడా గౌరవం ఇస్తుంది.‘‘బయోటిక్‌ కమ్యూనిటీ సమగ్రతను, స్థిరత్వాన్ని కాపాడటానికి ఈ విషయం సరైనది. సమగ్రత, స్థిరత్వం బయో-వైవిధ్యాన్ని కూడా కోరుతాయి.
5. నైతిక సహసంబంధం: క్రమబద్ధీకరించని ప్రైవేట్‌ ఆస్తి, భూమి, పర్యావరణ ఆరోగ్యానికి భిన్నంగా ఉంటుంది. కాబట్టి ఇది అనైతికమైనది. మానవ జనాభా సాంద్రత భూమి పర్యావరణ ఆరోగ్యానికి భిన్నంగా ఉంటుంది. కాబట్టి ఇది అనైతికమైనది.
6. సమాజపు పరిరక్షణ పేరుతో ఎకనామిక్‌ విలువలను నొక్కి చెప్పే వాదనలు శాస్త్రీయ సత్యాన్ని తప్పుడు ప్రచారం చేస్తాయి. కారణం ఏమిటంటే నిర్దిష్ట జాతుల లేదా నిర్దిష్ట రకాల భూమి సంబంధిత బయోటిక్‌ కమ్యూనిటీ ఆర్ధిక ప్రయోజనాలను గుర్తించడం జరుగుతుంది. ఎల్లప్పుడూ పర్యావరణ వ్యవస్థలోని కొన్ని అంశాలను సందర్భం నుండి బయటకు తీయడం అవసరం అవుతుంది. ఒక్క ఆర్థిక శాస్త్రంపైనే దృష్టి ఎల్లప్పుడూ సరైన హోలిజాన్ని విస్మరిస్తుంది.
జనాభా సాంద్రత ఎ్లప్పుడూ అసమతుల్యతను సృష్టిస్తుంది. అందువల్ల జనాభా సాంద్రత మన పర్యావరణానికి సంబంధించి తప్పుగా వ్యవహరిస్తున్నదానికి తక్షణ సాక్ష్యం.
డేవిడ్‌ లియోపోర్డుపై విమర్శ
లియోపోల్డ్‌ భూమి నీతి శాఖాహారానికి రక్షణ కాదు. ఇది జంతు హక్కుల రక్షణ కాదు. శాఖాహారం కోసం ప్రామాణిక వాదనలు సాధారణంగా జంతువు బాధలను నొక్కి చెబుతాయి. అవి ఆరోగ్య ప్రయోజనాలను నొక్కి చెబుతాయి. జంతువుల హక్కుల కోసం ప్రామాణిక వాదనలు సాధారణంగా జంతువు మనోభావాలను, స్వీయ-అవగాహనను, వాటి బాధపడే సామర్థ్యాన్ని నొక్కి చెబుతాయి.
ఈ ప్రామాణిక వాదనలు రూపంలో సబబుగా అనిపిస్తాయి. ఎందుకంటే అవి మనుషులు (విభిన్న జాతు) మాత్రమే నైతిక ఆందోళనలు కలిగి ఉన్నారని చెపుతుంది. దీన్ని నైతిక మానవ వాదం అంటారు. తద్వారా హక్కులు కేవలం మనిషికే వుంటాయనే ఆలోచనను చేస్తుంది. అవి సమస్యను ప్రాథమిక యూనిట్లుగా విభజించి, ఆ యూనిట్లలోని పరస్పర చర్యల, నైతిక పరిణామాల గురించి ఆందోళన చెందుతాయి. సాంప్రదాయ నీతి (‘‘నైతిక మానవవాదం’’) ప్రాథమిక యూనిట్‌గా వ్యక్తిగత మానవుడని చూపుతుంది. మానవుడ్ని సమాజంలో భాగం చేయదు.
యానిమల్‌ రైట్స్‌ వాదనలు మనుషులు, జంతువులు రెండూ మనకు సమానమైన జంతువులనే చెపుతుంది. విశ్లేషణల ను మానవుతో ప్రారంభించి, ఆపై మనుషులలాగే జంతువులకు హక్కులను విస్తరించాలి. కాని లియో అలా చేయలేదు.
లియోపోల్డ్‌ భూమి నీతి అణువాదం కాదు. ప్రాథమిక యూనిట్‌ పర్యావరణ వ్యవస్థ లేదా బయోటిక్‌ కమ్యూనిటీ (నేల, గాలి, నీటితో సహా)నే తీసుకున్నాడు. సంక్లిష్టమైన భూమి పిరమిడ్‌ ఇతర భాగాల కంటే మానవులు గొప్పవాళ్లు కాదనే భావనను ఏర్పర్చాడు. కాబట్టి భూమి నీతి మానవ కేంద్రీకృతం కాదు. అది మానవరూపం ఇవ్వదు.
పేదవాడి జీవితం, శ్రమ భూస్వామి లేదా పెట్టుబడిదారుడికే ఉపయోగపడుతోంది. మార్క్స్ కేవలం మానవులకు డాలర్‌ బిల్లు లేని ‘నైతిక స్థితి’ ఉందని చెప్పలేదు. మానవులకు నైతిక స్థితి ఉంది, అది అందరూ గౌరవించాల్సిన కర్తవ్యం. మానవులను యంత్రాల స్ధాయికి కుదించివేయడాన్ని విమర్శించాడు. మెజారిటీ ప్రజల శ్రమ దోపిడీ వల్ల తక్కువ శాతం వున్న దోపిడీ వర్గం బ్రతకడమే గాక, వ్యవస్ధనే తన గుప్పెట్లో పెట్టుకుందని చెప్పాడు.
మార్క్సిస్టుల వివరణ
అయినప్పటికీ, మార్క్స్ హక్కుల సిద్ధాంతం వ్యక్తుల నైతిక స్థితి గురించి అతను ఆలోచించిన దాని నుండి పునర్నిర్మించబడుతుంది. అయితే, లియోపోల్డ్‌ కోసం, మార్క్స్ ప్రారంభ రచనలు హక్కుల పట్ల ఈ స్పష్టమైన వైఖరిని తెలియజేశాయి. బ్రూనో బాయర్‌ ప్రతిపాదించిన థీసిస్‌ను తిరస్కరించినట్లు ఆన్‌ ది యూదు ప్రశ్న ఒక నిర్దిష్ట మతానికి కట్టుబడి ఉండటం ఆ సమూహాన్ని లేదా వ్యక్తిని రక్షణ నుండి మినహాయించడాన్ని సమర్థిస్తుంది. మానవ హక్కు, ఆలోచనా స్వేచ్ఛ, వాక్‌ స్వేచ్ఛ, సహవాసం స్వేచ్ఛ వీటిని మార్క్స్ ఖండించలేదు. ఈ హక్కులను వర్గదృక్పథంలోనే అర్ధం చేసుకోవాలని మార్క్స్ చెప్పేవాడు.
అందుకే, బాయర్‌ (యూదులకు సమాన హక్కులు ఇవ్వడానికి నిరాకరించిన)ను ఎదుర్కోవటానికి, మార్క్స్ ఇలా అడిగాడు. ‘‘రాజకీయ విముక్తి దృక్పథం యూదుల నుండి యూదు మతాన్ని రద్దు చేయమని, మనిషి నుండి మతాన్ని రద్దు చేయమని కోరే హక్కులను ఇస్తుందా’’.
మార్క్స్ ప్రతిస్పందన ఏమిటంటే, క్రైస్తవులతో పోల్చితే, ఆధునిక రాజ్యానికి యూదులపై వివక్ష చూపే హక్కు లేదు. నాస్తిక వాదాన్ని డిమాండ్‌ చేసే హక్కు లేదు. సామాజిక విముక్తి రాజకీయ విముక్తికి విరుద్ధంగా ఉండదు. మునుపటి రాజకీయ స్వేచ్ఛను సామాజిక రంగానికి విస్తరించడం ద్వారా రెండోది నెరవేరుతుంది. అంటే, సామూహిక స్వేచ్ఛ ప్రజాస్వామ్య నియంత్రణలో మొత్తం సామాజిక సంబంధాలను ఉంచుతుంది. అవిభక్త ప్రజాస్వామ్యపు ఈ ప్రాజెక్టును కేవలం ‘‘నిరంకుశ ఫాంటసీ’’ గా పరిగణించవచ్చు. అది స్థాపించబడిన ‘‘ఉచిత అసోసియేషన్‌’’ అనే భావనను రద్దు చేస్తుంది.
మనిషి, పౌరుడు మధ్య హక్కుల విభజన
ఎటియెన్‌ బలిబార్‌ ఆలోచనల్లో ‘‘మనిషి హక్కుల రాజకీయాలు ఏమిటి’’, అనే ప్రశ్నను 1789లో లేవనెత్తాడు. మనిషి కి సహజసిద్ధంగా వస్తున్న హక్కులు అణచివేతకు గురౌతున్నాయి. ప్రతిఘటన, ఆలోచనలు, అభిప్రాయాలు, ఉచిత సంభాషణ హక్కులో ముఖ్యమైనవి అని చెప్పబడింది.
అయితే ఈ సహేతుకమైన విమర్శ, మనిషి హక్కులను పౌరుడి హక్కుల నుండి వేరు చేయడం అసాధ్యమని గుర్తుచేస్తుంది. ‘‘మానవ హక్కులు’’ అనే పదాన్ని ఉపయోగించడం ద్వారా, మార్క్స్ హక్కుల మధ్య ఈ విభజనను ఖచ్చితంగా విమర్శిస్తున్నారని మర్చిపోకూడదు. మనిషి, పౌరుడి హక్కులు రెండూ వేరు వేరుగా వుండటం జరుగుతోంది. అతని విమర్శ లక్ష్యం మానవ హక్కులు అనిశ్చిత సంపూర్ణత కాదు. 1789 డిక్లరేషన్‌లో పేర్కొన్న విధంగా అసోసియేషన్‌ స్వేచ్ఛ, పత్రికా స్వేచ్ఛ, రాజకీయ స్వేచ్ఛ నిర్దిష్ట హక్కులను అతను ఖచ్చితంగా గుర్తించాడు. మార్క్స్ ఎల్లప్పుడూ ఈ హక్కులను విలువైనదిగా భావించాడు.
విప్లవాత్మక ఉద్యమపు అవసరమైన డిమాండ్లుగా వీటిని గుర్తించాలన్నాడు. అతని విమర్శ పౌరుడి హక్కులకు వ్యతిరేకంగా మలచబడ్డ మానవ హక్కుల ఆలోచనలపై దృష్టి పెట్టింది.
ఈ దృక్పథంలో, ‘‘మానవ హక్కులు’’ ‘‘మనిషి హక్కులు’’ ‘‘పౌరుడి హక్కులు’’ మధ్య వ్యత్యాసం ద్వారా హక్కులు నిర్వచించబడతాయి. సంపూర్ణమైన హక్కులను నిరాకరిస్తూ ఈ తరహా మానవ హక్కుల నిర్వచనం తీవ్ర గందరగోళానికి దారితీస్తుంది. ఏదేమైనా, ఈ రెండింటిని వేరుచేసే ఈ వ్యత్యాసం రాజకీయ హక్కుల ద్వారా ఉత్పత్తి చేయబడిన సామాజిక ప్రభావాన్ని నిషేధిస్తుంది. అయితే మానవ హక్కుల నుండి ఉత్పన్నమయ్యే రాజకీయ ప్రభావాన్ని మినహాయిస్తుంది.
పౌర సమాజంలో ధనిక సభ్యుడు తప్ప మరెవరికి హక్కులు వుండవు. అంటే మానవ హక్కులనేవి అహంభావ మనిషి హక్కులు తప్ప మరొకటి కాదు. ఇతను దోపిడిదారుడు. అంతేగాకుండా ఇతర మానవుల నుండి, సమాజం నుండి వేరు చేయబడిన మనిషి.
పౌరుడి హక్కులతో వారి వ్యత్యాసం ద్వారా నిర్వచించబడిన మనిషి హక్కులు అనివార్యంగా ధనికవర్గ హక్కులుగా మారతాయి. రాజకీయ హక్కులకు విరుద్ధంగా, ఇవి ‘‘జాతుల’’ సమాజ-ఆధారిత ఉనికికి భిన్నంగా వుంటాయి.
పౌరుల హక్కులను కేవలం పురోగతికి సాధనంగా చూడటం ద్వారా మానవ హక్కులను పరిమితం చేసే వాదనగా మానవ హక్కులను అనుమతించటానికి మార్క్స్ నిరాకరించారు. ఇది అప్రజాస్వామిక హక్కు లహామీకి లోబడి ఉంది. చారిత్రాత్మకంగా, మానవ హక్కుల ప్రకటనను ప్రకటించిన జాతీయ అసెంబ్లీ కూడా లే చాపెలియర్‌ చట్టం ద్వారా ఓటు వేసింది. ఇది కార్మికుల సంస్థను నిషేధించింది. ‘‘మనిషి హక్కులు’’ ‘‘పౌరుడి హక్కులు’’ నుండి వేరు చేయబడ్డాయి.
సరళంగా చెప్పాంటే, మార్క్స్ విమర్శ మారుమనిషి హక్కుల గురించే. ప్రైవేటు ఆస్తి స్ధిరీకరణకు కనిపించని హక్కులను కలిగి ఉంటాయి. 1793 రాజ్యాంగంలో కూడా, మనిషికి స్వేచ్ఛా హక్కు ఆచరణాత్మక అనువర్తనంగా మారింది. మనిషికి ప్రైవేట్‌ ఆస్తిపై హక్కులను ఇచ్చింది. అంతిమంగా ఇది దోపిడీవర్గానికే చెందుతుంది.
పౌరుడి హక్కులను మనిషి హక్కులకు అణగదొక్కడం (పౌరుడి నుండి భిన్నంగా) ప్రైవేటు ఆస్తి హక్కుల ప్రాముఖ్యతను తెలుపుతుంది. ‘‘ఇతర మనుషులతో మనిషికి ఉన్న సంబంధం’’ గా స్వేచ్ఛ ద్వారా అస్పష్టంగా ఉంటుంది. ఆస్తి-యజమాని స్వార్థపూరిత ఆనందం కోసమే ఈ హక్కులు ఉపయోగపడతాయి. ఇతర మానవులతో సంబంధం లేకుండా, సమాజానికి స్వతంత్రంగా హక్కులు వుండకూడదు. ఆస్తి హక్కు, ‘‘అహంభావ మనిషి హక్కుల’’ లాగా, ‘‘పౌరుడి హక్కుల’’ కంటెంట్‌ను అందించే ‘‘రిలేషనల్‌’’ హక్కులను రద్దు చేస్తుంది. రాజకీయ హక్కులు, ప్రైవేట్‌ ఆస్తి హక్కులను వ్యతిరేకించలేకపోతే, వారు అన్ని సామాజిక హక్కులను కోల్పోతారు. ప్రస్తుతమున్న సంపద పంపిణీ వ్యవస్థను నిర్ధారించడానికి ఈ హక్కులు ఉపయోగపడతాయి.
మనిషి హక్కులకు మించి వెళ్లడం అంటే, ఈ సందర్భంలో, పౌరుడి హక్కులతో విభజనను తొలగించడం. వాటిని రాజకీయ హక్కులుగా ‘‘గ్రహించడం’’. అదే సమయంలో మొత్తం సామాజిక రంగాన్ని ఆవరించడానికి రాజకీయ హక్కుల పరిధిని విస్తరించడం. ఇది కమ్యూనిజం యొక్క లక్ష్యం. ‘‘రాజకీయ శక్తి’’ ను ‘‘సామాజిక శక్తి’’ నుండి వేరు చేయలేము. మనిషి, పౌరుడి హక్కు పదజాలం అటువంటి పనికి సరిపోదని అనిపిస్తుంది. ఎందుకంటే ఇది మనిషికి, పౌరుడికి మధ్య ఉన్న వ్యత్యాసాన్ని తొలగించే ప్రశ్న. సామూహిక ఆస్తి హక్కుల ద్వారా మార్క్స్ కమ్యూనిజంను ఎప్పుడూ నిర్వచించలేదు. కానీ ఉత్పత్తి సాధనాలను సమిష్టిగా స్వాధీనం చేసుకునే ప్రక్రియను వివరించాడు.
కమ్యూనిజం అనేది వ్యక్తుల సమిష్టి శక్తి యొక్క వాస్తవ రూపం. ప్రత్యేక వ్యక్తుల మధ్య పరస్పర చర్యలకు ఒక ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ను మాత్రమే అందిస్తుంది. చట్టపరమైన నిర్మాణాలకు వ్యతిరేకంగా, సమిష్టి స్వేచ్ఛ అధ్యయనాన్ని కనుగొనాలి. ఇది చట్టపు నిష్పాక్షిక రూపంలో తననుండి వేరు చేయబడదు. కానీ బదులుగా ఇతర నియమాలను గుర్తించకుండా దాని స్వయంప్రతిపత్తిని కాపాడుతుంది. దాని స్వంత నిర్ణయం తీసుకోవటం కంటే, యువ మార్క్స్ రచనలను విశ్లేషించేటప్పుడు గుర్తుంచుకోవలసినది ఏమిటంటే, కమ్యూనిజం హక్కుల వ్యవస్థ కాదు, ఆంటోనియో లాబ్రియోలా వ్రాసినట్లుగా, ‘‘ఉత్పత్తి సాధనాల యొక్క ప్రజాస్వామ్య సాంఘికీకరణ’’.
మనిషి హక్కులపై మార్క్స్ ఆలోచనలు
‘‘చట్టపరమైన భావజాలానికి’’ వ్యతిరేకంగా కఠినమైన సూత్రప్రాయమైన వ్యతిరేకతను ఎందుకు నిర్ణయించాలో మొదట నిర్ణయించుకోవాలి. ఒక సాధారణ దృక్కోణం నుండి, మానవ హక్కుల సిద్ధాంతాన్ని నిర్వచించడం సవాలుతో కూడుకున్న విషయం.
1845 నుండి, మార్క్స్ రాసిన అన్ని రచనలలో పెట్టుబడిదారీ విధానపు చారిత్రక డైనమిక్స్‌ విశ్లేషణలో సామాజిక విముక్తి అనే అంశం ఉంది. ‘‘పంపిణీ న్యాయం’’ అనే సిద్ధాంతాన్ని స్థాపించిన ప్రౌదాన్‌ను ఎదుర్కున్నాడు. అతను ఆస్తి సంబంధాలను వారి ‘‘వాస్తవ రూపంలో’’ ‘‘ఉత్పత్తి సంబంధాల’’ గా విశ్లేషించలేదు. మూలధనంపై స్థాపించబడిన ‘‘ సమాజం దశ ’’ను మించి ‘‘ సాంఘిక మానవుడి ఉన్నత సాంస్కృతిక స్థాయి’’ ను దాటవలసిన అవసరాన్ని మార్క్స్ చూపించాడు.
విశ్వవ్యాప్తత దాని స్వంత స్వభావంలో అడ్డంకులను ఎదుర్కొంటుంది. ఇది దాని అభివృద్ధి యొక్క ఒక నిర్దిష్ట దశలో, ఈ ధోరణికి గొప్ప అవరోధంగా గుర్తించబడటానికి అనుమతిస్తుంది. అందువ్ల దాని స్వంత రద్దు వైపు నడుస్తుంది.
చారిత్రక ఉద్యమపు విమర్శనాత్మక జ్ఞానం, విముక్తి న్యాయ సిద్ధాంతం ప్రకారం రూపొందించబడలేదు. సహజంగా ఉత్పత్తి సాధనాల నుండి ఉత్పన్నమయ్యే విధంగా న్యాయం చట్టానికి లోబడి ఉండదని మార్క్స్ స్పష్టంగా పేర్కొన్నాడు.
ఉదాహరణకు మార్క్స్ తన కాపిటల్‌లో చట్టపరమైన సంబంధాలలో ఎటువంటి అన్యాయం లేదు. అయితే ఈ సంబంధాలు ఉత్పత్తి సాధనాల అవసరాలకు తగినట్లుగా ఉంటాయి. ఆర్థిక సంబంధాలకు చట్టపరమైన సంబంధాలను తగ్గించడం కాపిటల్‌ రచయితకు మానవ హక్కుల పదజాంపై మాత్రమే ధిక్కారం ఎందుకు ఉందో వివరిస్తుంది. దీనిలో అతను వర్తక సంబంధంపు చట్టపరమైన నిర్మాణాల సైద్ధాంతిక పరివర్తనను చూశాడు. చరిత్రపూర్వ చట్టం ముసుగులో, మనిషి హక్కులు ‘‘మోసపూరిత ప్రదర్శన’’ను కలిగివుంటాయి. ఇది భ్రమ కలిగించే ప్రొజెక్షన్‌ మాత్రమే. మానవహక్కుల ప్రకారం వస్తుమార్పిడి అనేది ఉచిత, సమాన సంబంధంగా నిర్వచించబడుతుంది.
ఈ ‘‘మోసపూరిత రూపాన్ని’’ ఎదుర్కోవటానికి, మానవ హక్కులు వక్రీకరించే చట్టపరమైన సంబంధాల చారిత్రక పరిస్థితులకు, మనిషి శాశ్వతమైన హక్కుల భావజాలాన్ని మార్క్స్ గుర్తించాడు. పెట్టుబడిదారీ వర్తక సంబంధాలు, మానవ హక్కుల ఉనికి, చట్టబద్దమైన ఫాంటసీ, దోపిడీకి సంబంధించిన సంబంధాలు అని నిరూపించడానికి అతను ప్రయత్నించాడు. అవి ‘‘అధికారికంగా’’ సమాన వ్యక్తుల మధ్య ప్రవేశించిన సంబంధాలుగా కనిపిస్తాయి.
నిజమైన వ్యక్తులు ఎవరు
జర్మన్‌ భావజాలం మార్క్స్ తత్వశాస్త్రంతో ఒక మలుపు తిరిగింది. మానవ ఆలోచనలను, కార్యకలాపాలను వారి సామాజిక ఉత్పత్తి, భౌతిక పరిస్థితులతో తిరిగి కలిపిన భౌతికవాద చారిత్రకవాదంగా మార్క్సిజం గుర్తించబడింది. యూదు ప్రశ్న మానవ హక్కులను ‘‘ముఖ్యమైన జాతుల జీవి’’ ఐక్యత పేరిట విమర్శించింది. జర్మన్‌ ఐడియాజీ మనిషి శాశ్వతమైన సారాంశపు ఆలోచనను ఒక సైద్ధాంతిక భ్రమగా ఖండించింది. ‘‘నిజమైన వ్యక్తులు’’ మాత్రమే ఉన్నారని, ప్రజలు వారి చరిత్ర నుండి ‘‘ఖచ్చితమైన పరిస్థితులలో’’ తప్పగ గ్రహిస్తారని చెప్పబడింది.
మరో మాటలో చెప్పాంటే, సామాజిక సంబంధాలలో వారి వ్యక్తిత్వపు నిర్దిష్ట రూపం ఏర్పడుతుంది. మనిషి సమాజంలో తనను తాను స్వతంత్ర వ్యక్తిగా మాత్రమే చేసుకోగలడు అని మార్క్స్ పదేపదే వాదించాడు. మానవ స్వభావాలు నిరంతరం పరివర్తనలు చెందుతుంటాయి.
చరిత్ర సామాజిక నిర్మాణాల వారసత్వం కాబట్టి, ప్రతి వర్గం మానవాళిని ఉత్పత్తి చేసిన సామాజిక సంబంధాలతో పరస్పర సంబంధం కలిగి ఉంటుంది.
ఈ చారిత్రక దృక్పథం మానవ హక్కుల పునరావాసానికి దారితీయలేదు. మనిషి లేకపోతే, అతనికి హక్కులు ఉండవు. మార్క్స్ ది యూదు ప్రశ్నలో సమర్పించిన కమ్యూనిజపు నిర్వచనాన్ని గమినించాలి. ఇది ఆస్తి హక్కుతో పాటు రాజకీయ , సామాజిక మధ్య విభజనను సవాలు చేసింది. మనిషి హక్కులు అనే ఆలోచన తప్పుడుది. నిజానికి హక్కులు సహజమైనవి, శాశ్వతమైనవి లేదా నిజమైన హక్కులు. ఏదేమైనా, అన్ని చట్టాలు చారిత్రాత్మకమైనవి, ఎందుకంటే అవి ఉత్పాదక శక్తులు అందించే అవకాశాలపై, వాటికి అనుగుణంగా ఉండే ఉత్పత్తి సంబంధాలపై ఆధారపడి ఉంటాయి. ‘‘చట్టం వాస్తవం యొక్క అధికారిక గుర్తింపు మాత్రమే’’ అని మార్క్స్ రాశాడు.
ఏ సందర్భంలోనైనా బేషరతుగా డిమాండ్‌ చేయగల చరిత్రపూర్వ మానవ హక్కుల భావన, అసంబద్ధంగా వుంది. ఇది మానవ చరిత్ర మొత్తం గమనాన్ని వినిపించడానికి దారితీస్తుంది. తరువాత ఎల్లప్పుడూ ‘‘చెడు వైపు’’ ద్వారా అభివృద్ధి చెందింది. బానిసత్వం, ఫ్యూడలిజం రెండు సామాజిక రూపాల ద్వారా మాత్రమే నాగరికతను అభివృద్ధి చేయగలిగారు. ఇవి మానవ హక్కుల కోణం నుండి ఆమోదయోగ్యం కాదు. తీవ్రంగా తీసుకుంటే, చరిత్ర అహేతుకతను ఎదుర్కొన్నప్పుడు మాత్రమే శాశ్వతమైన హక్కులపై నమ్మకం సరైన మత నిరాశను పెంచుతుంది.
ఇక్కడ మనిషి హక్కులు నిరంతరం ఉల్లంఘించ బడుతున్నాయి. వాస్తవికత ఎప్పుడూ అనుగుణంగా లేదు. ఈ ‘‘సెంటిమెంట్‌’’ దృక్పథాన్ని మార్క్స్ పదేపదే ఖండిరచాడు. ఈ ‘‘అన్యాయాల’’ చారిత్రక అవసరాన్ని అర్థం చేసుకోకుండా పెట్టుబడిదారీ విధానపు అన్యాయాలను ఖండించే సోషలిజపు చట్టపరమైన సంస్కరణలను చేపట్టలేమని చెప్పాడు.
అయినప్పటికీ, మార్క్స్ తన తరువాతి రచనలో ‘‘మానవ స్వభావపు గొప్పతనాన్ని ఉత్పత్తి చేయడం’’ చేయాలని, వ్యక్తుల సమగ్ర అభివృద్ధి ‘‘దానిలోనే వుంటుంది’’ అని పేర్కొన్నాడు.
కానీ దీని అర్థం వారి శక్తి అభివృద్ధి కంటే వ్యక్తిగత హక్కుల పరిరక్షణ లక్ష్యం తక్కువ అని అర్థం కాదు. ఇంకా, ఈ అభివృద్ధి, కమ్యూనిజం కింద గ్రహించబడుతుంది. ‘‘స్వేచ్ఛా వ్యక్తిత్వం, వ్యక్తుల సార్వత్రిక అభివృద్ధి, వారి మత, సామాజిక ఉత్పాదకతను వారి సామాజిక సంపదగా అణచివేయడం’’ ఆధారంగా చూడాలి. పెట్టుబడిదారీ విధానాన్ని అనుభవించాల్సిన అవసరం ఉంది. ఇది దగ్గరి ‘‘వ్యక్తిగత ఆధారపడే సంబంధాలను’’ నాశనం చేస్తుంది. బదులుగా పురోగతిని ప్రత్యామ్నాయం చేస్తుంది. ‘‘ఆబ్జెక్టివ్‌ డిపెండెన్సీపై స్థాపించబడిన వ్యక్తిగత స్వాతంత్య్రం’’ (మార్కెట్‌పై ఆధారపడటం స్వయంప్రతిపత్తి శక్తిగా మారింది) అని చెప్పాడు.
వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ శక్తుల విస్తరణ గతి తార్కికంగా కార్మిక విభజన గుండా వెళుతుంది. ఇది ‘‘మానవ హక్కులను’’ క్రూరంగా ఉల్లంఘిస్తుంది. మైనారిటీ వ్యక్తులకు స్వేచ్ఛను పరిమితం చేయడం ద్వారా ప్రారంభమవుతుంది.
భాగం - 4
హక్కుల పేరుతో వంచన
బూర్జువా మానవ హక్కులకు ప్రతిస్పందనగా, మార్క్స్ ‘‘శ్రామిక శక్తి యొక్క సమాన దోపిడీనే మూలధనం ప్రాతిపదికన ఏర్పడిన మానవహక్కులు’’ అని ఎత్తి చూపాడు. మార్క్స్, ఎంగెల్స్ జర్మన్‌ ఐడియాజీలో ‘‘మానవ హక్కులు తప్పనిసరిగా ఒక హక్కు. అయితే ఇవి ప్రైవేట్‌ యాజమాన్యపు తప్పనిసరి గుత్తాధిపత్యానికి దారితీస్తాయి’’ అని చెప్పారు. ఎంగెల్స్ యాంటీ-డోహ్రింగ్‌లో కూడా ఎత్తి చూపాడు,‘‘ మానవ హక్కులలో అతి ముఖ్యమైనవి, బూర్జువా యాజమాన్య హక్కులు’’. మార్క్స్ ఇంకా వివరణ ఇస్తూ యూదు ప్రశ్నలో వివరించాడు. ఆచరణాత్మక అనువర్తనం పేరుతో వచ్చిన మానవ స్వేచ్ఛా హక్కులు అనేది ప్రైవేట్‌ ఆస్తి మానవ హక్కులు. అంతేగాకుండా ప్రైవేట్‌ ఆస్తి పేరుతో వచ్చిన మానవ హక్కు అనేది ఒకరి స్వంత ఆస్తిని ఏకపక్షంగా, ఇతరు నుండి స్వతంత్రంగా, సామాజిక పరిమితుల నుండి విముక్తి పొందించినట్లు కనపడే ఈ హక్కులు స్వార్థానికి హక్కులు అని చెప్పాడు. పెట్టుబడిదారీ సమాజంలో,‘‘ మానవ హక్కులు ప్రజలను ఆస్తి నుండి విముక్తి చేయవు, కానీ అవి ప్రజలకు ఆస్తిని కలిగి ఉండటానికి స్వేచ్ఛను ఇస్తాయి. మానవ హక్కులు సంపద అనే మురికి ముసుగును వదులుకోవడంలో ప్రజలకు సహాయపడవు. కానీ ప్రజలకు పనిచేసే స్వేచ్ఛను మాత్రమే ఇస్తాయి. మార్క్స్, ఎంగెల్స్ ముఖ్యమైన ప్రకటనను 100 సంవత్సరాల క్రితం చేసినప్పటికీ, అవి ఇప్పటికీ నిర్దిష్ట పరిస్ధితులకు వర్తిస్తాయి. సమకాలీన పెట్టుబడిదారీ సమాజపు రాజకీయాలు, ఆర్థిక వ్యవస్థ, సంస్కృతి పేరుతో జరిగే మార్పులు గొప్ప పురోగతి సాధించినప్పటికీ, మానవ హక్కుల వర్గ స్వభావం మారలేదు. దీనివల్ల ప్రాథమిక మార్పులను చూడటం సాధ్యం కాదు. సారాంశంలో, మానవ హక్కులు ఇప్పటికీ పెట్టుబడిదారుల హక్కులే.
అదే సమయంలో, మార్క్స్ ఎంగెల్స్ కూడా బూర్జువా మానవ హక్కులు చాలా కపటమని నమ్ముతారు. పెట్టుబడిదారీ సామాజిక వ్యవస్థలో, రెండు రకాల మానవ హక్కులు ఉన్నాయని మార్క్స్ నమ్మాడు. ‘‘సమానత్వం మరియు భద్రత’’. అంటే, రాజకీయ స్వేచ్ఛ పరంగా సమానత్వం తప్ప మరేమీ కాదు. ‘‘ప్రతి ఒక్కరినీ ఒంటరి యూనిట్‌ లాగా పరిగణిస్తారు’’. భద్రత అనేది మార్కెట్ వ్యక్తుల అహంభావానికి హామీ మాత్రమే. వాస్తవానికి, ఈ ‘‘సమానత్వం’’ మరియు ‘‘భద్రత’’ శ్రామికులకు ఒక భ్రమ మాత్రమే. ఎంగెల్స్ ది స్టేట్‌ ఆఫ్ జర్మనీలో ‘‘సమానత్వ సూత్రం రద్దు చేయబడింది. ఎందుకంటే ఇది ‘చట్టంలో సమానత్వం’ కి పరిమితం చేయబడింది. ధనవంతులు, పేదలలు సమానం కాదనే వాతావరణంలో సమానత్వ చట్టంలో సమాత్వాన్ని చూపే ప్రయత్నం మాత్రమే. అసమానతను సమానమని పిలవడం జరుగుతుంది. రాజకీయ స్వేచ్ఛ ఒక నకిలీ స్వేచ్ఛ. బానిసత్వపు మరో రూపమే ఈ స్వేచ్ఛ.
మానవ హక్కులు సమాజంలోని ఆర్థిక, సాంస్కృతిక పరిస్థితులకు లోబడి అభివృద్ధి చెందుతాయా
మానవ సమాజపు చారిత్రక ప్రక్రియలో మానవ హక్కులు ఉత్పత్తి చేయబడ్డాయి. అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. అవి మొదటి నుండి ఉనికిలో లేవు. అవి శాశ్వతమైనవి కావు. మానవ హక్కుల అవగాహన, అభివృద్ధిని గతితార్కిక ఆలోచనతోనే పరిశీలించాలి. చారిత్రక భౌతికవాద పద్దతిపై కూడా ఆధారపడి ఉండాలి.
‘‘హక్కులు సమాజంలోని ఆర్ధిక నిర్మాణానికి, ఆర్థిక నిర్మాణం ద్వారా పరిపాలించబడే సమాజపు సాంస్కృతిక అభివృద్ధికి మించి ఉండకూడదు’’ అని మార్క్స్ క్రిటిక్‌ ఆఫ్ ది గోథా కార్యక్రమంలో స్పష్టంగా పేర్కొన్నాడు. ఒక దేశపు ఆర్ధిక నిర్మాణాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోకుండా మానవ హక్కుల గురించి మాట్లాడకూడదు. శాస్త్రీయ, సాంస్కృతిక అభివృద్ధి, మానవ హక్కుల సమస్యలపై తప్పులు చేసే అవకాశం ఉంది.
శ్రామికులు తమ సొంత ప్రయోజనాలను గ్రహించడానికి మానవ హక్కులను బాగా ఉపయోగించుకోవాలి
శ్రామికవర్గం ‘‘సాధారణ మానవ హక్కులను’’ తిరస్కరించకూడదు. అయినప్పటికీ, వారు తమ సొంత రాజకీయ , ఆర్ధిక ప్రయోజనాలకు సేవ చేయడానికి బూర్జువా మానవ హక్కులను ఉపయోగించాలి. ‘‘ప్రైవేటు యాజమాన్యాన్ని ప్రత్యక్షంగా ఉల్లంఘించే, శ్రామికుల మనుగడను నిర్ధారించే వివిధ మార్గాలను అములు చేయడానికి శ్రామికవర్గం వెంటనే ప్రజాస్వామ్యాన్ని ఉపయోగించాలి. ఈ రకమైన ప్రజాస్వామ్యం శ్రామికులకు పనికిరానిది’’ అని ఎంగెల్స్ కమ్యూనిజం సూత్రాలలో ఎత్తి చూపారు. బూర్జువా మానవ హక్కులను వారి స్వంత రాజకీయ, ఆర్ధిక ప్రయోజనాలకు ఉపయోగపడటమే కాకుండా, విస్తృత ప్రజాస్వామ్య స్వేచ్ఛను కాలరాస్తుంది. నిజంగా సమానమైన రాజకీయ, సామాజిక హోదా మానవుల పూర్తి స్వేచ్ఛా అభివృద్ధి వంటి సాధారణ మానవ హక్కుల కోసం కూడా ప్రయత్నించాలి.
హక్కులలోని నిర్మాణాత్మక స్వభావం
ఇటీవలి సంవత్సరాలో, కొంతమంది పండితులు మానవ హక్కులకు సంబంధించి మార్క్సిస్ట్‌ దృక్పథంపై ‘‘మార్క్స్ మానవ హక్కులను తిరస్కరించారు.మార్క్స్ ప్రధానంగా పెట్టుబడిదారీ మానవ హక్కుల పరిమితులు, వంచనను విమర్శించారు’’ అని చెప్పారు. నిజానికి మార్క్స్, ఎంగెల్స్ ప్రాథమికంగా మానవ హక్కులను ‘‘తిరస్కరించడం’’ చేయలేదు. మానవ హక్కులను అంగీకరించి, మానవ హక్కుల సాధన, రక్షణను సమర్థించారు.
పెట్టుబడిదారీ సమాజపు మానవ హక్కుల దృక్పథంపై మార్క్స్, ఏంగెల్స్‌ విమర్శ మొత్తం ‘‘తిరస్కరణ’’ కాదు. అయినప్పటికీ, భూస్వామ్య వ్యతిరేక పోరాటపు సామాజిక పురోగతిలో మానవ హక్కుల సానుకూల చారిత్రక పాత్రను వారు ధృవీకరించారు.
మార్క్స్, ఎంగెల్స్ లు పెట్టుబడిదారీ సమాజంలో మానవ హక్కుల పేరుతో జరిగిన వంచన, పరిమితులు, వర్గ స్వభావాన్ని తీవ్రంగా విమర్శించారు. మానవ హక్కులకు సంబంధించిన ప్రాథమిక సైద్ధాంతిక సమస్యను సానుకూలంగా వివరించారు. వారు మానవ హక్కుల సారాన్ని, శ్రామికులకు మానవ హక్కుల సానుకూల ప్రాముఖ్యతను వెల్లడించారు. వారు మానవ హక్కులపై సామాజిక, తరగతి, నిర్దిష్టత, అభివృద్ధి అభిప్రాయాలను విశదీకరించారు. ఆదిమ సమాజాలు, బానిస సమాజం, భూస్వామ్య సమాజం, పెట్టుబడిదారీ సమాజంలో మానవ హక్కుల పరిస్థితులపై చారిత్రక భౌతికవాద పరిశోధనలను, విశ్లేషణలను చేశారు. పెట్టుబడిదారీ సమాజంలో స్వేచ్ఛ హక్కు, ఆస్తి హక్కు, సమాన హక్కు, భద్రతా హక్కు అని పిలవబడే సారాంశాన్ని శాస్త్రీయ పరిశోధనల ద్వారా విమర్శించారు. వారి మానవ హక్కుల ఆలోచన సమగ్రమైనది, క్రమబద్ధమైనది, లోతైనది, కఠినమైనది అని ఖచ్చితంగా చెప్పవచ్చు. నేటి ప్రపంచంలో వారు ఇప్పటికీ గొప్ప జ్ఞానోదయాన్ని, మార్గదర్శకత్వాన్ని అందిస్తున్నారు.
దాదాపు నలభై సంవత్సరాల క్రితం, స్టీవెన్‌ లూక్స్‌ ‘‘ మార్క్సిస్ట్‌ మానవ హక్కులను నమ్ముతాడా’’ అనే శీర్షికతో ఒక కథనాన్ని ప్రచురించాడు. అతను ఈ ప్రశ్నలకు ప్రతికూలంగా సమాధానం ఇచ్చాడు. ‘‘మార్క్సిస్ట్‌ పండితులు మానవ హక్కులను పరిరక్షించడానికి ఎటువంటి ఆధారాలను ఇవ్వలేదు’’ అని వాదించాడు.
మార్క్స్ తన జీవితంలో మనిషి కోసం కొన్ని నిర్దిష్ట హక్కుల కోసం వాదించాడు. ఈ విషయాన్ని లూక్స్‌ ఖండించలేదు. అయితే, లూక్స్‌ ప్రకారం, మార్క్సిస్ట్‌ చట్రంలో మానవ హక్కులను సమర్థించలేము. స్టీవెన్‌ లూక్స్‌, మార్క్సిజం అండ్‌ మోరాలిటీ అనే వ్యాసంలో ఈ అంశాలను ప్రస్తావించాడు.
వాస్తవానికి, మానవ హక్కులకు వ్యతిరేకంగా యువ మార్క్స్ చేసిన విశ్లేషణల గురించి అందరికీ తెలుసు. ‘‘అహంభావ మనిషి యొక్క హక్కుల కోసమే మానవహక్కులు. మనిషిని బూర్జువా సమాజంలో సభ్యుడిగా వుండటానికే ఈ హక్కులు ఉపయోగపడతాయి. అంటే ఒక వ్యక్తి తన సంఘం నుండి వేరుచేయబడి, అతనితో మాత్రమే స్వీయ ఆసక్తితో ఆందోళన చెందుతాడు’’ అని చెప్పాడు.
కార్ల్‌ మార్క్స్, ఆన్‌ ది జేవిష్‌ క్వశ్చన్‌ (1843) లోను నైరూప్య(అబ్‌స్ట్రక్ట్‌) వ్యక్తికి ఈ ఆరోపించిన సార్వత్రిక హక్కులు వాస్తవానికి ఒక నిర్దిష్ట సామాజిక రకపు ప్రయోజనాలను ప్రోత్సహిస్తాయని చెప్పాడు. పెట్టుబడిదారీ విధానంలో స్వాధీన మయ్యే వ్యక్తి కోసమే మానవహక్కులు సృష్టించబడ్డాయని చెప్పాడు. సందర్భం వల్ల మాత్రమే కాదు హక్కులు ఉద్భవించింది, కానీ వాటి రూపంలో కూడా, ఈ హక్కులు బూర్జువా భావజాలంతో ముడిపడివుంటాయి. కమ్యూనిస్ట్‌ మ్యానిఫెస్టో లోని ముందు పేజీల్లోను, అన్ని భావోద్వేగాలను ‘‘అహంభావ గణన అనే మంచుతో నిండిన నీటిలో’’ మునిగిపోయిందని మార్క్స్ చెప్పాడు. ‘‘నగ్న స్వలాభం కంటే ప్రజల మధ్య ఎటువంటి సంబంధం లేదు’’ అని సూత్రీకరించాడు.
అయినప్పటికీ, 2007 లో ప్రచురించబడిన యువ మార్క్స్‌పై ఒక రచనలో, డేవిడ్‌ లియోపోల్డ్‌ థీసిస్‌తో విభేదించాడు, ఇప్పుడు దానిని పిడివాదంగా అంగీకరించారు. మార్క్స్ రాజకీయ తత్వశాస్త్రం, మానవ హక్కుల డిమాండ్ల మధ్య రాజీలేని సంఘర్షణ ఉంది. మార్క్స్‌లో ‘‘నైతిక హక్కుపై ఈ ఉద్దేశించిన శత్రుత్వానికి తక్కువ సంకేతం’’ ఉందని డేవిడ్‌ లియోపోల్డ్‌ వాదించాడు.
డేవిడ్‌ లియోపోల్డ్‌, ది యంగ్‌ కార్ల్‌ మార్క్స్ రాసిన జర్మన్‌ ఫిలాసఫీలోను కొన్ని విశ్లేషణలు జరిగాయి. వాస్తవానికి, సాంప్రదాయ వ్యాఖ్యానం ఆన్‌ ది జేవిష్‌ క్వచ్చన్(యూదు ప్రశ్న) చుట్టూ ఉన్న సందర్భం గురించి సరిగా అర్థం చేసుకోలేదు. దీని వాదనలు బ్రూనో బాయర్‌ చేసిన అసలు థీసిస్‌కు ప్రతిస్పందనగా మాత్రమే గ్రహించబడ్డాయి. ఏదేమైనా, సందర్భానికి ఎక్కువ ప్రాముఖ్యత ఇవ్వడంలో యువ మార్క్స్ అందించిన మానవ హక్కుల విమర్శను అర్ధం చేసుకోవాలి. అతని తరువాతి రచనలు హక్కువపై నిర్దిష్టమైన పరిశీనవను అందించాయి. మార్క్స్ ఆలోచను ఎప్పుడూ ఒక నిర్దిష్ట తార్కిక బవహీనతతో బాధపడలేదు. సాంఘిక న్యాయపు ప్రామాణిక భావనను మార్క్స్ తిరస్కరించలేదు.
లియోపోల్డ్‌ థీసిస్‌ దాని స్వంత కోణం (మేధో చరిత్ర) నుండి తీసుకున్నప్పుడు అది పూర్తిగా నమ్మదగినది కాదు. హక్కుల ప్రకటనకు సంబంధించి సమకాలీన ప్రామాణిక చర్చలను స్పష్టం చేయడానికి మార్క్సిజం ఉపయోగపడుతుంది. ఈ వ్యాసంలో చారిత్రక, విశ్లేషణాత్మక మానవ హక్కుల గురించి మార్క్స్ ఏమనుకుంటున్నాడో ఆయన రచనల నుండి ప్రస్తావించడం జరిగింది. జోన్‌ ఎల్స్టర్‌ భావించినట్టు మార్క్స్‌కు తెలియని నిర్దిష్ట వాస్తవాలు, భావనలో నుండి మానవహక్కువను మార్క్స్ విశ్లేషించలేదు. 1980 ప్రారంభం నుండి విశ్లేషణాత్మక మార్క్సిజం పరిణామాన్ని గుర్తించిన అన్ని చర్చల జోలికి ఈ వ్యాసం వెళ్లడం లేదు.
జెరాల్డ్‌ ఎ. కోహెన్‌ రాసిన స్వీయ యాజమాన్యం, స్వేచ్ఛ మార్క్స్ రాసిన సొంత రచనల ఆధారంగా రాయబడిందని రచయిత చెప్పుకున్నాడు. వాస్తవానికి మార్క్స్‌లో లేని న్యాయ సిద్ధాంతపు విస్తరణకు విశ్లేషణాత్మక మార్క్సిజంలో ఎక్కువ భాగం ఈ రచనలో కేటాయించబడింది.
ప్రారంభ పనిలో మనిషి హక్కుల ప్రశ్న
యూదు ప్రశ్నలో రూపొందించబడిన మానవ హక్కుల విమర్శకు సాధారణంగా ఒక నిశ్చయాత్మక సిద్ధాంతపు ఆలోచన వుంది. మానవ హక్కులు పౌర సమాజపు రాజ్యాంగ అహంభావానికి ఉపయోగపడే ఒక భావజాలం. అదే సమయంలో ఈ సమాజపు పరాయీకరణను పాక్షిక-స్కిజోఫ్రోనిక్‌ ద్వారా బహిర్గతం చేస్తుంది. ఇది పురుషుల, పౌరుల మధ్య ఏర్పడుతుంది. అంటే పౌరులలో పురుషులు, స్త్రీలు కలిసే వుంటారు. కాని ప్రారంభ పనిలో పురుషులు, స్త్రీ వేతనాల మధ్య వున్న భారీ తేడాలను గమనించాలి. అందుకే మార్క్స్ ఎల్లప్పుడూ నిర్దిష్ట సందర్భాన్ని నొక్కి చెపుతాడు.
డేవిడ్‌ లియోపోల్డ్‌ వివరణ
లియోపోల్డ్‌ ప్రతిపాదించిన వాదనలు అనేక సందేహాలను కుగజేస్తాయి. వ్యక్తుల నైతిక స్థితిని సూచిస్తుంది. విస్తృత కోణంలో, వ్యక్తులకు ‘‘హక్కులు’’ ఉన్నాయని వాదించడం వారికి స్వతంత్ర నైతిక హోదాను ఇవ్వడం జరుగుతుంది. వాటిని తమలో తాము ఒక ముగింపుగా పరిగణించడం జరుగుతుంది. యువ మార్క్స్ ఈ మేరకు హక్కులను విశ్వసించినట్లు తెలుస్తోంది. కార్మికులకు ‘‘యంత్రం యొక్క స్థాయికి’’ నిరుత్సాహపరిచే పరిస్థితులను కల్పించారు. ఒక వస్తువు యొక్క స్థానానికి స్వతంత్ర నైతిక హోదా కలిగిన వ్యక్తిని తగ్గించడాన్ని మార్క్స్ విమర్శించాడు.
పర్యవసానంగా, లియోపోల్డ్‌ భావనలో యువ మార్క్స్ నైతిక హక్కులను విశ్వసించాడంటే ఆశ్చర్యం లేదు. ఈ వెలుగులో, దాదాపు అన్ని సాధారణ సిద్ధాంతాలు విస్తృత కోణంలో హక్కులపై నమ్మకాన్ని కలిగివున్నాయని చెప్పవచ్చు. మానవ హక్కుల ఆలోచనలకు మార్క్స్ విరుద్ధమని విమర్శకులు పేర్కొన్నప్పుడు, వారు మరింత నిర్బంధమైన నిర్వచనాన్ని ఉపయోగిస్తున్నారు. దీని ప్రకారం ఈ చర్యలు మెరుగైన మొత్తం ఫలితానికి దారితీసే విధంగా రూపొందించబడినప్పటికీ హక్కులు కొన్ని చర్యలను నిషేధిస్తాయి. ఈ చట్రంలో, హక్కు అనేది ప్రశ్నించే చైతన్యమే కాదు. ఆ చైతన్నాన్ని కల్పించడానికి ఉద్దేశించిన పరిణామాలు, నైతిక విలువలను నొక్కిచెప్పే డయోంటలాజికల్‌ నమూనాలు అవసరమౌతాయి. హక్కులకు సంబంధించి డేవిడ్‌ లియోపోర్డ్‌ వివరణను పరిశీలిద్దాం.
1.సైంటిఫిక్‌ స్టార్టింగ్‌ పాయింట్‌: మానవులు భూమి పిరమిడ్‌లో భాగం. మానవ ఉనికి ఆ పిరమిడ్‌ స్థిరత్వంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
2. సైకోలాజికల్‌ హైపోథీసెస్‌: పెద్ద సమాజానికి హాని కలిగించే విధంగా స్వయం ఆసక్తిగల ‘‘ప్రవృత్తులు’’ పనిచేస్తాయి. వారి స్వలాభ ప్రవర్తనలను పరిమితం చేయడానికి ప్రజలను ప్రోత్సహించడానికి సామాజిక ఒత్తిడి అవసరం.
3. హోలిజం: పెద్ద సమాజం సందర్భంలో మానవులను గుర్తించడంలో ఒక మానవ కేంద్రీకృత నీతి విఫలమవుతుంది. భూమి నీతి ‘‘సమాజ సరిహద్దులను విస్తరిస్తుంది.’’ తగిన నీతి మానవ ప్రవర్తనలను మొత్తం పర్యావరణ వ్యవస్థల కోణం నుండి చూడాలి. ‘‘ల్యాండ్‌ ఎథిక్‌ హోమో సేపియన్స్‌ పాత్రను ల్యాండ్‌-కమ్యూనిటీని జయించినవారి నుండి సాధారణ సభ్యుడు మరియు పౌరుడిగా మారుస్తుంది.’’
4. పరికల్పన: సరైన చర్య తోటి సభ్యుల పట్ల గౌరవాన్ని సూచిస్తుంది. సమాజానికి కూడా గౌరవం ఇస్తుంది.‘‘బయోటిక్‌ కమ్యూనిటీ సమగ్రతను, స్థిరత్వాన్ని కాపాడటానికి ఈ విషయం సరైనది. సమగ్రత, స్థిరత్వం బయో-వైవిధ్యాన్ని కూడా కోరుతాయి.
5. నైతిక సహసంబంధం: క్రమబద్ధీకరించని ప్రైవేట్‌ ఆస్తి, భూమి, పర్యావరణ ఆరోగ్యానికి భిన్నంగా ఉంటుంది. కాబట్టి ఇది అనైతికమైనది. మానవ జనాభా సాంద్రత భూమి పర్యావరణ ఆరోగ్యానికి భిన్నంగా ఉంటుంది. కాబట్టి ఇది అనైతికమైనది.
6. సమాజపు పరిరక్షణ పేరుతో ఎకనామిక్‌ విలువలను నొక్కి చెప్పే వాదనలు శాస్త్రీయ సత్యాన్ని తప్పుడు ప్రచారం చేస్తాయి. కారణం ఏమిటంటే నిర్దిష్ట జాతుల లేదా నిర్దిష్ట రకాల భూమి సంబంధిత బయోటిక్‌ కమ్యూనిటీ ఆర్ధిక ప్రయోజనాలను గుర్తించడం జరుగుతుంది. ఎల్లప్పుడూ పర్యావరణ వ్యవస్థలోని కొన్ని అంశాలను సందర్భం నుండి బయటకు తీయడం అవసరం అవుతుంది. ఒక్క ఆర్థిక శాస్త్రంపైనే దృష్టి ఎల్లప్పుడూ సరైన హోలిజాన్ని విస్మరిస్తుంది.
జనాభా సాంద్రత ఎ్లప్పుడూ అసమతుల్యతను సృష్టిస్తుంది. అందువల్ల జనాభా సాంద్రత మన పర్యావరణానికి సంబంధించి తప్పుగా వ్యవహరిస్తున్నదానికి తక్షణ సాక్ష్యం.
డేవిడ్‌ లియోపోర్డుపై విమర్శ
లియోపోల్డ్‌ భూమి నీతి శాఖాహారానికి రక్షణ కాదు. ఇది జంతు హక్కుల రక్షణ కాదు. శాఖాహారం కోసం ప్రామాణిక వాదనలు సాధారణంగా జంతువు బాధలను నొక్కి చెబుతాయి. అవి ఆరోగ్య ప్రయోజనాలను నొక్కి చెబుతాయి. జంతువుల హక్కుల కోసం ప్రామాణిక వాదనలు సాధారణంగా జంతువు మనోభావాలను, స్వీయ-అవగాహనను, వాటి బాధపడే సామర్థ్యాన్ని నొక్కి చెబుతాయి.
ఈ ప్రామాణిక వాదనలు రూపంలో సబబుగా అనిపిస్తాయి. ఎందుకంటే అవి మనుషులు (విభిన్న జాతు) మాత్రమే నైతిక ఆందోళనలు కలిగి ఉన్నారని చెపుతుంది. దీన్ని నైతిక మానవ వాదం అంటారు. తద్వారా హక్కులు కేవలం మనిషికే వుంటాయనే ఆలోచనను చేస్తుంది. అవి సమస్యను ప్రాథమిక యూనిట్లుగా విభజించి, ఆ యూనిట్లలోని పరస్పర చర్యల, నైతిక పరిణామాల గురించి ఆందోళన చెందుతాయి. సాంప్రదాయ నీతి (‘‘నైతిక మానవవాదం’’) ప్రాథమిక యూనిట్‌గా వ్యక్తిగత మానవుడని చూపుతుంది. మానవుడ్ని సమాజంలో భాగం చేయదు.
యానిమల్‌ రైట్స్‌ వాదనలు మనుషులు, జంతువులు రెండూ మనకు సమానమైన జంతువులనే చెపుతుంది. విశ్లేషణల ను మానవుతో ప్రారంభించి, ఆపై మనుషులలాగే జంతువులకు హక్కులను విస్తరించాలి. కాని లియో అలా చేయలేదు.
లియోపోల్డ్‌ భూమి నీతి అణువాదం కాదు. ప్రాథమిక యూనిట్‌ పర్యావరణ వ్యవస్థ లేదా బయోటిక్‌ కమ్యూనిటీ (నేల, గాలి, నీటితో సహా)నే తీసుకున్నాడు. సంక్లిష్టమైన భూమి పిరమిడ్‌ ఇతర భాగాల కంటే మానవులు గొప్పవాళ్లు కాదనే భావనను ఏర్పర్చాడు. కాబట్టి భూమి నీతి మానవ కేంద్రీకృతం కాదు. అది మానవరూపం ఇవ్వదు.
పేదవాడి జీవితం, శ్రమ భూస్వామి లేదా పెట్టుబడిదారుడికే ఉపయోగపడుతోంది. మార్క్స్ కేవలం మానవులకు డాలర్‌ బిల్లు లేని ‘నైతిక స్థితి’ ఉందని చెప్పలేదు. మానవులకు నైతిక స్థితి ఉంది, అది అందరూ గౌరవించాల్సిన కర్తవ్యం. మానవులను యంత్రాల స్ధాయికి కుదించివేయడాన్ని విమర్శించాడు. మెజారిటీ ప్రజల శ్రమ దోపిడీ వల్ల తక్కువ శాతం వున్న దోపిడీ వర్గం బ్రతకడమే గాక, వ్యవస్ధనే తన గుప్పెట్లో పెట్టుకుందని చెప్పాడు.
మార్క్సిస్టుల వివరణ
అయినప్పటికీ, మార్క్స్ హక్కుల సిద్ధాంతం వ్యక్తుల నైతిక స్థితి గురించి అతను ఆలోచించిన దాని నుండి పునర్నిర్మించబడుతుంది. అయితే, లియోపోల్డ్‌ కోసం, మార్క్స్ ప్రారంభ రచనలు హక్కుల పట్ల ఈ స్పష్టమైన వైఖరిని తెలియజేశాయి. బ్రూనో బాయర్‌ ప్రతిపాదించిన థీసిస్‌ను తిరస్కరించినట్లు ఆన్‌ ది యూదు ప్రశ్న ఒక నిర్దిష్ట మతానికి కట్టుబడి ఉండటం ఆ సమూహాన్ని లేదా వ్యక్తిని రక్షణ నుండి మినహాయించడాన్ని సమర్థిస్తుంది. మానవ హక్కు, ఆలోచనా స్వేచ్ఛ, వాక్‌ స్వేచ్ఛ, సహవాసం స్వేచ్ఛ వీటిని మార్క్స్ ఖండించలేదు. ఈ హక్కులను వర్గదృక్పథంలోనే అర్ధం చేసుకోవాలని మార్క్స్ చెప్పేవాడు.
అందుకే, బాయర్‌ (యూదులకు సమాన హక్కులు ఇవ్వడానికి నిరాకరించిన)ను ఎదుర్కోవటానికి, మార్క్స్ ఇలా అడిగాడు. ‘‘రాజకీయ విముక్తి దృక్పథం యూదుల నుండి యూదు మతాన్ని రద్దు చేయమని, మనిషి నుండి మతాన్ని రద్దు చేయమని కోరే హక్కులను ఇస్తుందా’’.
మార్క్స్ ప్రతిస్పందన ఏమిటంటే, క్రైస్తవులతో పోల్చితే, ఆధునిక రాజ్యానికి యూదులపై వివక్ష చూపే హక్కు లేదు. నాస్తిక వాదాన్ని డిమాండ్‌ చేసే హక్కు లేదు. సామాజిక విముక్తి రాజకీయ విముక్తికి విరుద్ధంగా ఉండదు. మునుపటి రాజకీయ స్వేచ్ఛను సామాజిక రంగానికి విస్తరించడం ద్వారా రెండోది నెరవేరుతుంది. అంటే, సామూహిక స్వేచ్ఛ ప్రజాస్వామ్య నియంత్రణలో మొత్తం సామాజిక సంబంధాలను ఉంచుతుంది. అవిభక్త ప్రజాస్వామ్యపు ఈ ప్రాజెక్టును కేవలం ‘‘నిరంకుశ ఫాంటసీ’’ గా పరిగణించవచ్చు. అది స్థాపించబడిన ‘‘ఉచిత అసోసియేషన్‌’’ అనే భావనను రద్దు చేస్తుంది.
మనిషి, పౌరుడు మధ్య హక్కుల విభజన
ఎటియెన్‌ బలిబార్‌ ఆలోచనల్లో ‘‘మనిషి హక్కుల రాజకీయాలు ఏమిటి’’, అనే ప్రశ్నను 1789లో లేవనెత్తాడు. మనిషి కి సహజసిద్ధంగా వస్తున్న హక్కులు అణచివేతకు గురౌతున్నాయి. ప్రతిఘటన, ఆలోచనలు, అభిప్రాయాలు, ఉచిత సంభాషణ హక్కులో ముఖ్యమైనవి అని చెప్పబడింది.
అయితే ఈ సహేతుకమైన విమర్శ, మనిషి హక్కులను పౌరుడి హక్కుల నుండి వేరు చేయడం అసాధ్యమని గుర్తుచేస్తుంది. ‘‘మానవ హక్కులు’’ అనే పదాన్ని ఉపయోగించడం ద్వారా, మార్క్స్ హక్కుల మధ్య ఈ విభజనను ఖచ్చితంగా విమర్శిస్తున్నారని మర్చిపోకూడదు. మనిషి, పౌరుడి హక్కులు రెండూ వేరు వేరుగా వుండటం జరుగుతోంది. అతని విమర్శ లక్ష్యం మానవ హక్కులు అనిశ్చిత సంపూర్ణత కాదు. 1789 డిక్లరేషన్‌లో పేర్కొన్న విధంగా అసోసియేషన్‌ స్వేచ్ఛ, పత్రికా స్వేచ్ఛ, రాజకీయ స్వేచ్ఛ నిర్దిష్ట హక్కులను అతను ఖచ్చితంగా గుర్తించాడు. మార్క్స్ ఎల్లప్పుడూ ఈ హక్కులను విలువైనదిగా భావించాడు.
విప్లవాత్మక ఉద్యమపు అవసరమైన డిమాండ్లుగా వీటిని గుర్తించాలన్నాడు. అతని విమర్శ పౌరుడి హక్కులకు వ్యతిరేకంగా మలచబడ్డ మానవ హక్కుల ఆలోచనలపై దృష్టి పెట్టింది.
ఈ దృక్పథంలో, ‘‘మానవ హక్కులు’’ ‘‘మనిషి హక్కులు’’ ‘‘పౌరుడి హక్కులు’’ మధ్య వ్యత్యాసం ద్వారా హక్కులు నిర్వచించబడతాయి. సంపూర్ణమైన హక్కులను నిరాకరిస్తూ ఈ తరహా మానవ హక్కుల నిర్వచనం తీవ్ర గందరగోళానికి దారితీస్తుంది. ఏదేమైనా, ఈ రెండింటిని వేరుచేసే ఈ వ్యత్యాసం రాజకీయ హక్కుల ద్వారా ఉత్పత్తి చేయబడిన సామాజిక ప్రభావాన్ని నిషేధిస్తుంది. అయితే మానవ హక్కుల నుండి ఉత్పన్నమయ్యే రాజకీయ ప్రభావాన్ని మినహాయిస్తుంది.
పౌర సమాజంలో ధనిక సభ్యుడు తప్ప మరెవరికి హక్కులు వుండవు. అంటే మానవ హక్కులనేవి అహంభావ మనిషి హక్కులు తప్ప మరొకటి కాదు. ఇతను దోపిడిదారుడు. అంతేగాకుండా ఇతర మానవుల నుండి, సమాజం నుండి వేరు చేయబడిన మనిషి.
పౌరుడి హక్కులతో వారి వ్యత్యాసం ద్వారా నిర్వచించబడిన మనిషి హక్కులు అనివార్యంగా ధనికవర్గ హక్కులుగా మారతాయి. రాజకీయ హక్కులకు విరుద్ధంగా, ఇవి ‘‘జాతుల’’ సమాజ-ఆధారిత ఉనికికి భిన్నంగా వుంటాయి.
పౌరుల హక్కులను కేవలం పురోగతికి సాధనంగా చూడటం ద్వారా మానవ హక్కులను పరిమితం చేసే వాదనగా మానవ హక్కులను అనుమతించటానికి మార్క్స్ నిరాకరించారు. ఇది అప్రజాస్వామిక హక్కు లహామీకి లోబడి ఉంది. చారిత్రాత్మకంగా, మానవ హక్కుల ప్రకటనను ప్రకటించిన జాతీయ అసెంబ్లీ కూడా లే చాపెలియర్‌ చట్టం ద్వారా ఓటు వేసింది. ఇది కార్మికుల సంస్థను నిషేధించింది. ‘‘మనిషి హక్కులు’’ ‘‘పౌరుడి హక్కులు’’ నుండి వేరు చేయబడ్డాయి.
సరళంగా చెప్పాంటే, మార్క్స్ విమర్శ మారుమనిషి హక్కుల గురించే. ప్రైవేటు ఆస్తి స్ధిరీకరణకు కనిపించని హక్కులను కలిగి ఉంటాయి. 1793 రాజ్యాంగంలో కూడా, మనిషికి స్వేచ్ఛా హక్కు ఆచరణాత్మక అనువర్తనంగా మారింది. మనిషికి ప్రైవేట్‌ ఆస్తిపై హక్కులను ఇచ్చింది. అంతిమంగా ఇది దోపిడీవర్గానికే చెందుతుంది.
పౌరుడి హక్కులను మనిషి హక్కులకు అణగదొక్కడం (పౌరుడి నుండి భిన్నంగా) ప్రైవేటు ఆస్తి హక్కుల ప్రాముఖ్యతను తెలుపుతుంది. ‘‘ఇతర మనుషులతో మనిషికి ఉన్న సంబంధం’’ గా స్వేచ్ఛ ద్వారా అస్పష్టంగా ఉంటుంది. ఆస్తి-యజమాని స్వార్థపూరిత ఆనందం కోసమే ఈ హక్కులు ఉపయోగపడతాయి. ఇతర మానవులతో సంబంధం లేకుండా, సమాజానికి స్వతంత్రంగా హక్కులు వుండకూడదు. ఆస్తి హక్కు, ‘‘అహంభావ మనిషి హక్కుల’’ లాగా, ‘‘పౌరుడి హక్కుల’’ కంటెంట్‌ను అందించే ‘‘రిలేషనల్‌’’ హక్కులను రద్దు చేస్తుంది. రాజకీయ హక్కులు, ప్రైవేట్‌ ఆస్తి హక్కులను వ్యతిరేకించలేకపోతే, వారు అన్ని సామాజిక హక్కులను కోల్పోతారు. ప్రస్తుతమున్న సంపద పంపిణీ వ్యవస్థను నిర్ధారించడానికి ఈ హక్కులు ఉపయోగపడతాయి.
మనిషి హక్కులకు మించి వెళ్లడం అంటే, ఈ సందర్భంలో, పౌరుడి హక్కులతో విభజనను తొలగించడం. వాటిని రాజకీయ హక్కులుగా ‘‘గ్రహించడం’’. అదే సమయంలో మొత్తం సామాజిక రంగాన్ని ఆవరించడానికి రాజకీయ హక్కుల పరిధిని విస్తరించడం. ఇది కమ్యూనిజం యొక్క లక్ష్యం. ‘‘రాజకీయ శక్తి’’ ను ‘‘సామాజిక శక్తి’’ నుండి వేరు చేయలేము. మనిషి, పౌరుడి హక్కు పదజాలం అటువంటి పనికి సరిపోదని అనిపిస్తుంది. ఎందుకంటే ఇది మనిషికి, పౌరుడికి మధ్య ఉన్న వ్యత్యాసాన్ని తొలగించే ప్రశ్న. సామూహిక ఆస్తి హక్కుల ద్వారా మార్క్స్ కమ్యూనిజంను ఎప్పుడూ నిర్వచించలేదు. కానీ ఉత్పత్తి సాధనాలను సమిష్టిగా స్వాధీనం చేసుకునే ప్రక్రియను వివరించాడు.
కమ్యూనిజం అనేది వ్యక్తుల సమిష్టి శక్తి యొక్క వాస్తవ రూపం. ప్రత్యేక వ్యక్తుల మధ్య పరస్పర చర్యలకు ఒక ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ను మాత్రమే అందిస్తుంది. చట్టపరమైన నిర్మాణాలకు వ్యతిరేకంగా, సమిష్టి స్వేచ్ఛ అధ్యయనాన్ని కనుగొనాలి. ఇది చట్టపు నిష్పాక్షిక రూపంలో తననుండి వేరు చేయబడదు. కానీ బదులుగా ఇతర నియమాలను గుర్తించకుండా దాని స్వయంప్రతిపత్తిని కాపాడుతుంది. దాని స్వంత నిర్ణయం తీసుకోవటం కంటే, యువ మార్క్స్ రచనలను విశ్లేషించేటప్పుడు గుర్తుంచుకోవలసినది ఏమిటంటే, కమ్యూనిజం హక్కుల వ్యవస్థ కాదు, ఆంటోనియో లాబ్రియోలా వ్రాసినట్లుగా, ‘‘ఉత్పత్తి సాధనాల యొక్క ప్రజాస్వామ్య సాంఘికీకరణ’’.
మనిషి హక్కులపై మార్క్స్ ఆలోచనలు
‘‘చట్టపరమైన భావజాలానికి’’ వ్యతిరేకంగా కఠినమైన సూత్రప్రాయమైన వ్యతిరేకతను ఎందుకు నిర్ణయించాలో మొదట నిర్ణయించుకోవాలి. ఒక సాధారణ దృక్కోణం నుండి, మానవ హక్కుల సిద్ధాంతాన్ని నిర్వచించడం సవాలుతో కూడుకున్న విషయం.
1845 నుండి, మార్క్స్ రాసిన అన్ని రచనలలో పెట్టుబడిదారీ విధానపు చారిత్రక డైనమిక్స్‌ విశ్లేషణలో సామాజిక విముక్తి అనే అంశం ఉంది. ‘‘పంపిణీ న్యాయం’’ అనే సిద్ధాంతాన్ని స్థాపించిన ప్రౌదాన్‌ను ఎదుర్కున్నాడు. అతను ఆస్తి సంబంధాలను వారి ‘‘వాస్తవ రూపంలో’’ ‘‘ఉత్పత్తి సంబంధాల’’ గా విశ్లేషించలేదు. మూలధనంపై స్థాపించబడిన ‘‘ సమాజం దశ ’’ను మించి ‘‘ సాంఘిక మానవుడి ఉన్నత సాంస్కృతిక స్థాయి’’ ను దాటవలసిన అవసరాన్ని మార్క్స్ చూపించాడు.
విశ్వవ్యాప్తత దాని స్వంత స్వభావంలో అడ్డంకులను ఎదుర్కొంటుంది. ఇది దాని అభివృద్ధి యొక్క ఒక నిర్దిష్ట దశలో, ఈ ధోరణికి గొప్ప అవరోధంగా గుర్తించబడటానికి అనుమతిస్తుంది. అందువ్ల దాని స్వంత రద్దు వైపు నడుస్తుంది.
చారిత్రక ఉద్యమపు విమర్శనాత్మక జ్ఞానం, విముక్తి న్యాయ సిద్ధాంతం ప్రకారం రూపొందించబడలేదు. సహజంగా ఉత్పత్తి సాధనాల నుండి ఉత్పన్నమయ్యే విధంగా న్యాయం చట్టానికి లోబడి ఉండదని మార్క్స్ స్పష్టంగా పేర్కొన్నాడు.
ఉదాహరణకు మార్క్స్ తన కాపిటల్‌లో చట్టపరమైన సంబంధాలలో ఎటువంటి అన్యాయం లేదు. అయితే ఈ సంబంధాలు ఉత్పత్తి సాధనాల అవసరాలకు తగినట్లుగా ఉంటాయి. ఆర్థిక సంబంధాలకు చట్టపరమైన సంబంధాలను తగ్గించడం కాపిటల్‌ రచయితకు మానవ హక్కుల పదజాంపై మాత్రమే ధిక్కారం ఎందుకు ఉందో వివరిస్తుంది. దీనిలో అతను వర్తక సంబంధంపు చట్టపరమైన నిర్మాణాల సైద్ధాంతిక పరివర్తనను చూశాడు. చరిత్రపూర్వ చట్టం ముసుగులో, మనిషి హక్కులు ‘‘మోసపూరిత ప్రదర్శన’’ను కలిగివుంటాయి. ఇది భ్రమ కలిగించే ప్రొజెక్షన్‌ మాత్రమే. మానవహక్కుల ప్రకారం వస్తుమార్పిడి అనేది ఉచిత, సమాన సంబంధంగా నిర్వచించబడుతుంది.
ఈ ‘‘మోసపూరిత రూపాన్ని’’ ఎదుర్కోవటానికి, మానవ హక్కులు వక్రీకరించే చట్టపరమైన సంబంధాల చారిత్రక పరిస్థితులకు, మనిషి శాశ్వతమైన హక్కుల భావజాలాన్ని మార్క్స్ గుర్తించాడు. పెట్టుబడిదారీ వర్తక సంబంధాలు, మానవ హక్కుల ఉనికి, చట్టబద్దమైన ఫాంటసీ, దోపిడీకి సంబంధించిన సంబంధాలు అని నిరూపించడానికి అతను ప్రయత్నించాడు. అవి ‘‘అధికారికంగా’’ సమాన వ్యక్తుల మధ్య ప్రవేశించిన సంబంధాలుగా కనిపిస్తాయి.
నిజమైన వ్యక్తులు ఎవరు
జర్మన్‌ భావజాలం మార్క్స్ తత్వశాస్త్రంతో ఒక మలుపు తిరిగింది. మానవ ఆలోచనలను, కార్యకలాపాలను వారి సామాజిక ఉత్పత్తి, భౌతిక పరిస్థితులతో తిరిగి కలిపిన భౌతికవాద చారిత్రకవాదంగా మార్క్సిజం గుర్తించబడింది. యూదు ప్రశ్న మానవ హక్కులను ‘‘ముఖ్యమైన జాతుల జీవి’’ ఐక్యత పేరిట విమర్శించింది. జర్మన్‌ ఐడియాజీ మనిషి శాశ్వతమైన సారాంశపు ఆలోచనను ఒక సైద్ధాంతిక భ్రమగా ఖండించింది. ‘‘నిజమైన వ్యక్తులు’’ మాత్రమే ఉన్నారని, ప్రజలు వారి చరిత్ర నుండి ‘‘ఖచ్చితమైన పరిస్థితులలో’’ తప్పగ గ్రహిస్తారని చెప్పబడింది.
మరో మాటలో చెప్పాంటే, సామాజిక సంబంధాలలో వారి వ్యక్తిత్వపు నిర్దిష్ట రూపం ఏర్పడుతుంది. మనిషి సమాజంలో తనను తాను స్వతంత్ర వ్యక్తిగా మాత్రమే చేసుకోగలడు అని మార్క్స్ పదేపదే వాదించాడు. మానవ స్వభావాలు నిరంతరం పరివర్తనలు చెందుతుంటాయి.
చరిత్ర సామాజిక నిర్మాణాల వారసత్వం కాబట్టి, ప్రతి వర్గం మానవాళిని ఉత్పత్తి చేసిన సామాజిక సంబంధాలతో పరస్పర సంబంధం కలిగి ఉంటుంది.
ఈ చారిత్రక దృక్పథం మానవ హక్కుల పునరావాసానికి దారితీయలేదు. మనిషి లేకపోతే, అతనికి హక్కులు ఉండవు. మార్క్స్ ది యూదు ప్రశ్నలో సమర్పించిన కమ్యూనిజపు నిర్వచనాన్ని గమినించాలి. ఇది ఆస్తి హక్కుతో పాటు రాజకీయ , సామాజిక మధ్య విభజనను సవాలు చేసింది. మనిషి హక్కులు అనే ఆలోచన తప్పుడుది. నిజానికి హక్కులు సహజమైనవి, శాశ్వతమైనవి లేదా నిజమైన హక్కులు. ఏదేమైనా, అన్ని చట్టాలు చారిత్రాత్మకమైనవి, ఎందుకంటే అవి ఉత్పాదక శక్తులు అందించే అవకాశాలపై, వాటికి అనుగుణంగా ఉండే ఉత్పత్తి సంబంధాలపై ఆధారపడి ఉంటాయి. ‘‘చట్టం వాస్తవం యొక్క అధికారిక గుర్తింపు మాత్రమే’’ అని మార్క్స్ రాశాడు.
ఏ సందర్భంలోనైనా బేషరతుగా డిమాండ్‌ చేయగల చరిత్రపూర్వ మానవ హక్కుల భావన, అసంబద్ధంగా వుంది. ఇది మానవ చరిత్ర మొత్తం గమనాన్ని వినిపించడానికి దారితీస్తుంది. తరువాత ఎల్లప్పుడూ ‘‘చెడు వైపు’’ ద్వారా అభివృద్ధి చెందింది. బానిసత్వం, ఫ్యూడలిజం రెండు సామాజిక రూపాల ద్వారా మాత్రమే నాగరికతను అభివృద్ధి చేయగలిగారు. ఇవి మానవ హక్కుల కోణం నుండి ఆమోదయోగ్యం కాదు. తీవ్రంగా తీసుకుంటే, చరిత్ర అహేతుకతను ఎదుర్కొన్నప్పుడు మాత్రమే శాశ్వతమైన హక్కులపై నమ్మకం సరైన మత నిరాశను పెంచుతుంది.
ఇక్కడ మనిషి హక్కులు నిరంతరం ఉల్లంఘించ బడుతున్నాయి. వాస్తవికత ఎప్పుడూ అనుగుణంగా లేదు. ఈ ‘‘సెంటిమెంట్‌’’ దృక్పథాన్ని మార్క్స్ పదేపదే ఖండిరచాడు. ఈ ‘‘అన్యాయాల’’ చారిత్రక అవసరాన్ని అర్థం చేసుకోకుండా పెట్టుబడిదారీ విధానపు అన్యాయాలను ఖండించే సోషలిజపు చట్టపరమైన సంస్కరణలను చేపట్టలేమని చెప్పాడు.
అయినప్పటికీ, మార్క్స్ తన తరువాతి రచనలో ‘‘మానవ స్వభావపు గొప్పతనాన్ని ఉత్పత్తి చేయడం’’ చేయాలని, వ్యక్తుల సమగ్ర అభివృద్ధి ‘‘దానిలోనే వుంటుంది’’ అని పేర్కొన్నాడు.
కానీ దీని అర్థం వారి శక్తి అభివృద్ధి కంటే వ్యక్తిగత హక్కుల పరిరక్షణ లక్ష్యం తక్కువ అని అర్థం కాదు. ఇంకా, ఈ అభివృద్ధి, కమ్యూనిజం కింద గ్రహించబడుతుంది. ‘‘స్వేచ్ఛా వ్యక్తిత్వం, వ్యక్తుల సార్వత్రిక అభివృద్ధి, వారి మత, సామాజిక ఉత్పాదకతను వారి సామాజిక సంపదగా అణచివేయడం’’ ఆధారంగా చూడాలి. పెట్టుబడిదారీ విధానాన్ని అనుభవించాల్సిన అవసరం ఉంది. ఇది దగ్గరి ‘‘వ్యక్తిగత ఆధారపడే సంబంధాలను’’ నాశనం చేస్తుంది. బదులుగా పురోగతిని ప్రత్యామ్నాయం చేస్తుంది. ‘‘ఆబ్జెక్టివ్‌ డిపెండెన్సీపై స్థాపించబడిన వ్యక్తిగత స్వాతంత్య్రం’’ (మార్కెట్‌పై ఆధారపడటం స్వయంప్రతిపత్తి శక్తిగా మారింది) అని చెప్పాడు.
వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ శక్తుల విస్తరణ గతి తార్కికంగా కార్మిక విభజన గుండా వెళుతుంది. ఇది ‘‘మానవ హక్కులను’’ క్రూరంగా ఉల్లంఘిస్తుంది. మైనారిటీ వ్యక్తులకు స్వేచ్ఛను పరిమితం చేయడం ద్వారా ప్రారంభమవుతుంది.
భాగం - 4
హక్కుల భావన
మానవ హక్కుల భావన సహజమైన పురాతన సిద్ధాంతాల మల్లే పాతది. ఈ హక్కులకు మూలాలు పురాతన సమాజంలోనే వున్నాయి. మానవహక్కుల భావన బాబిలోనియన్ చట్టాలు, అస్సిరియన్ చట్టాలు, నిబంధనలలో ఉన్నట్లు గుర్తించబడింది. భారతదేశంలో వేద కాలం, ప్లేటో, ఇతర గ్రీకు, రోమన్ రచనలలోను మానవ హక్కుల పరిరక్షణ కోసం తత్వవేత్తలు అనేక ఆలోచనలు చేశారు. మానవహక్కులకు మత పునాది కూడా వుంది.
గ్రీస్ నగరం సమాన స్వేచ్ఛను, చట్టం ముందు సమానత్వాన్ని ఇచ్చింది. ఓటు హక్కు, ప్రభుత్వ కార్యాలయానికి ఎన్నికయ్యే హక్కు, వాణిజ్య హక్కు, ప్రాప్యత హక్కులను ఇచ్చింది. పౌరులకు న్యాయం చేయడానికి, ఇలాంటి హక్కులు రోమన్లకు జుస్ సివిల్ ఆఫ్ రోమన్ చట్టంచే ఇవ్వబడ్డాయి.
ఇంగ్లాండ్ రాజు జాన్, ప్రజలకు మాగ్నా కార్టా ద్వారా జూన్ 15, 1215 న భూస్వామ్య హక్కులు ఇచ్చాడు. ఈ హక్కులు ఎట్టి పరిస్ధితిల్లోను రాజు చేత రద్దు చేయబడవని చెప్పబడింది. కొన్ని ప్రత్యేక పరిస్ధితుల్లో రాజు ప్రజల హక్కులను రద్దు చేయవచ్చు. కార్టాను 1628 లో చాలామంది హక్కులకు పరిపూర్ణతగా భావించారు.
హక్కుల చైతన్యం
హక్కులు సహజ చట్టం మీద స్థాపించబడ్డాయి. మానవ హక్కులు అనే వ్యక్తీకరణ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత ఉదృతమైంది. హాబ్స్, లోకీ మరియు రూసోల ఆలోచనల్లో చాలా లోతైన హక్కుల భావన వుంది. రాజ్యం అవసరం సమాజానికి రాగానే, ప్రజలపై నిర్భంధం మొదలైంది. దీన్ని వ్యతిరేకిస్తూ ప్రజలు చేసిన ఆందోళన ఫలితంగా హక్కులు చట్టంగా చేయబడ్డాయి. ఎందుకంటే కొన్ని ప్రత్యేక పరిస్ధితుల్లో రాజ్యంలోని ప్రతి ఒక్కరూ ప్రతి ఒక్కరికీ వ్యతిరేకంగా ఉండాల్సి వస్తుంది. జీవితం ఏకాంతంగా, పేదగా, క్రూరంగా మారిపోవడానికి ఆధిపత్య శక్తులు క్లిష్టమైన పరిస్ధితులను కల్పిస్తాయి.
అందుకే హక్కుల చైతన్యం కలిగిన ప్రజలు పౌర సమాజం ఉండాలని కోరుకుంటారు. కాబట్టి సహజ హక్కుల సిద్ధాంతం బ్రిటిష్ పాలకులను బాగా ప్రభావితం చేసింది. బ్రటీష్ హక్కుల బిల్లు (1689), స్వాతంత్య్ర అనంతర ప్రకటన (1776) మానవ, పౌర హక్కుల ప్రకటన (1789), U.S. రాజ్యాంగంలోని ముందు భాగాల నుండే అంతర్జాతీయ సమాజం హక్కుల చైతన్యాన్ని పొందిందని పాశ్చాత్యులు భావిస్తారు.
సహజ హక్కుల సిద్ధాంతం మనిషిని స్వీయ నిర్ణయాత్మక, స్వీయ దర్శకత్వ వ్యక్తిగా చూసింది. అతనికి తగినంత వనరులు, అవకాశాలను అందించి ఆరోగ్యకర వాతావరణంలో జీవించే పరిస్ధితులు కల్పించాలని భావించింది. మనిషి తన సొంత లక్ష్యాలను కొనసాగించడానికి, ఇతరులచే తన స్వంత చర్యలను రూపకల్పన చేసుకోవడానికి హక్కులు అవసరమవుతాయి.
మానవ హక్కులను పౌర హక్కులు, రాజకీయ హక్కులు, వ్యక్తిగత హక్కులు, హక్కులు, చట్టపరమైన హక్కులు, ఆర్థిక, సామాజిక హక్కులు, సహజ లేదా దైవిక హక్కులు అని అనేక రకాలుగా విభజించారు. పురాతన కాలంనుంచి హక్కుల వర్గీకరణ మారుతూనే వుంది. పాశ్చాత్య ప్రపంచ చరిత్రలో మానవ హక్కుల భావనకు మూలం 1215 నాటి మాగ్నా కార్టాలో వుందని ప్రజలు విశ్వసిస్తారు.
భారతదేశంలో హక్కుల భావన
భారతదేశంలో, స్వామి వివేకానంద చాలా కాలం క్రితం హక్కుల భావనను వ్యక్తీకరించాడు. ఇది అమలు కాలేదు. సాంఘిక న్యాయం, మానవ హక్కుల సూత్రాలు సంక్షేమ రాజ్యాన్ని స్థాపించడానికి అవసరమని ఆయన భావించాడు. ఇదే నిజమైన భారతీయ భావం అని ప్రచారం చేశాడు. వివేకానందుడు మతపరమైన చట్రంలోనే హక్కుల భావనను నిర్దేశించడం వల్ల అతని హక్కుల భావనలో సంపూర్ణత లేదు. ధనిక, పేదల మధ్య అంతరాలను తగ్గిచండానికి హక్కుల భావన ఉపయోగపడుతుదంని ఆయన చెప్పాడు.
ధర్మ రూపంలో ఉన్న మానవ హక్కులను అర్ధశాస్త్రం లో కూడా తెలుసుకోవచ్చు. కౌటిల్యుడు, మనువు రాసిన మనుస్మృతి పాలకవర్గాలకు కొన్ని హక్కులను నిర్దేశించింది. ఇది చట్టపరమైన న్యాయ శాస్త్రాన్ని నిర్దేశించింది. కౌటిల్యుడు, మనువు ఇరువురు మెజారిటీ ప్రజానీకానికి హక్కులు అవసరం లేదని భావించారు. పాలకులకు వెట్టిచాకిరీ చేయడానికే 90 శాతం ప్రజానీకం కట్టుబడివుండాలని, తద్వరా రాజ్యం అనే ఆధిపత్య వ్యవస్ధను స్ధిరీపకరించ చేయగలమని చెప్పారు. వీరి హక్కుల సిద్దాంతాలు ప్రజలచే తిరస్కరించబడ్డాయి. అయినా అ్రగకుల పాలకులు ఇప్పటికీ వీటిని ప్రజలపై రుద్దడానికి ప్రయత్నిస్తుంటారు.
పురాతన భారతదేశంలో సమానత్వపు ఆలోచన వేదాలలో వుందని కొంతమంది ధార్మికవేత్తలు చెపుతారు. ఎందుకంటే అందులో నాలుగు వర్ణాలే వున్నాయని దళితులు అనే భావన లేదని చెపుతారు. అయినా వేదాలు రాజునే దేవుడిగా చూస్తాయి. అందుకే వేద కాలంనాటి హక్కుల భావన తిరస్కరించబడింది.
హక్కుల ఉద్యమం
మానవ హక్కుల ఉద్యమం 1970 లలో ఉద్భవించింది. ముఖ్యంగా పూర్వం నుండి తూర్పు, పశ్చిమ ఐరోపాలోని సోషలిస్టులు, యునైటెడ్ స్టేట్స్, లాటిన్ అమెరికాలలో జరిగిన ఉద్యమాలు హక్కులు భావనను బలోపేతం చేశాయి. ఈ ఉద్యమాలు సామాజిక క్రియాశీలత దిశగా దూసుకుపోయాయి. అనేక దేశాలలో బూర్జువా రాజకీయ హక్కులు ప్రపంచ ఎజెండాగా మారిపోయాయి. 21 శతాబ్దం నాటికి మానవ హక్కుల ఉద్యమం దాని పరిధులను దాటి విస్తరించింది.
మానవతావాదంతో సంబంధం ఉన్న అన్ని అంశాలను తనలో చేర్చుకుని నిరంకుశ, ప్రజా వ్యతిరేక పాలకవర్గం ఏర్పడటానికి మానవహక్కుల భావన ఉపయోగపడింది. అభివృద్ధి చెందుతున్న ప్రపంచంలో సామాజిక, ఆర్థిక అభివృద్ధికి పెట్టుబడి ఆ‌వశ్యకతను అంతర్జాతీయ ధనిక వర్గం గుర్తించింది.
మనిషి జీవించడానికి ఒక ప్రపంచాన్ని తన ఆలోచనలో సృష్టించుకంటాడు. దానిని తన అంతర్గత ఆదర్శానికి అనుగుణంగా రూపకల్పన చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తాడు. అతని కలకు, ఆచరణకు మధ్య వున్న వ్యత్యాసమే అతనిలో హక్కుల చైతన్యం ఏర్పడటానికి దోహదం చేస్తుంది.
రాబిన్సన్ క్రూసోలోని కల్పన మనిషి యొక్క నిరంతర ప్రయత్నాన్ని వివరిస్తుంది. విషయాల, సంబంధాల ప్రపంచాన్ని సృష్టించడానికి ఉపయోగపడుతుంది. షిప్ వినాశనం తర్వాత క్రూసో విరిగిన పరికరాలతోనే పనిముట్లను తయారు చేశాడు. కాలక్రమేణా, అతను వాణిజ్య మార్కెట్ ను విస్తరించాడు. పెద్ద సంఖ్యలో వస్తువులను సేకరించి వాటిని సరుకుగా మార్చాడు. అంతర్జాతీయ స్వేచ్ఛా వాణిజ్యానికి పునాది వేశాడు.
ప్రతి మనిషి విశ్వాసాన్ని వ్యక్తీకరించుకోవడానికి, తన ప్రపంచాన్ని విస్తరింపచేసుకోవడానికి సరైన వాతావరణం కావాలి. భౌతిక వస్తువుల ద్వారా మనిషి పొందిన జ్జానాన్నిఆచరణలో పెట్టడానికి హక్కలు అవసరమౌతాయి.
మనిషి ఒక భూమిని సంపాదించి, ఒక నివాస స్థలాన్ని నిర్మిస్తాడు. ఒక కుటుంబాన్ని ఏర్పర్చుకుంటాడు. పునరుత్పత్తికి, ఆహారం సంపాయించుకోవడానికి, జీవనానికి కావలసిన వస్తువులను సేకరించుకోవడానికి అతనికి హక్కులు అవసరమౌతాయి. అతని పని నైపుణ్యం సమాజానికి ఉపయోగపడుతుంది. తద్వారా అతను సామాజిక సంబంధాలలోకి వస్తాడు.
ఈ ప్రక్రియలో వ్యక్తి స్వేచ్ఛకు చెంేదిన హక్కులు సంక్లిష్టంగా మారిపోతాయి. ఎందుకంటే అతను వాటిని ఆధిపత్య శక్తుల మొత్తానికి వ్యతిరేకంగా నిలబెట్టాలి. ఈ నేపధ్యంలో తనలాంటి హక్కల లేమితో బాధపడుతున్న పౌరులతో ఒక పౌర సమాజ నిర్మాణాన్ని భౌతిక పరిస్ధితిలు తప్పనిసరి చేస్తాయి.
భాగం - 3
మానవ హక్కులు అవసరం లేదా
మొదటి చూపులో, కార్ల్‌ మార్క్స్ మానవ హక్కుల ఆలోచనను తిరస్కరించడం కమ్యూనిజం పేరిట జరిగిన చారిత్రక అభివృద్ధికి తగిన సమర్థనగా చెపుతారు. స్టాలిన్‌ నియమించిన గులాగ్‌ వ్యవస్థలో మానవహక్కుల ఉల్లంఘన జరిగిందనే విమర్శులు వున్నాయి. శ్రామికులు ఈ వ్యవస్ధలో రోజులో 14 గంటలు కష్టపడేవారు. సామాజ్య్రవాద శక్తులకు వ్యతిరేకంగా రష్యాను నిబెట్టాలంటే గులాగ్‌ వ్యవస్ధ అవసరమని స్టాలిన్‌ భావించాడు. 1930 నుంచి 1950 వరకు గులాగ్‌ వ్యవస్ధ కొనసాగింది. అలాగే పెట్టుబడిదారీ యుగపు రాజకీయ ఆర్థిక వ్యవస్థపై ఆయన బహుముఖ విమర్శలు చేశాడు. 1844 నాటి మార్క్స్ ఆన్‌ ది యూదు ప్రశ్న, ఆర్థిక, తత్వశాస్త్ర మాన్యుస్క్రిప్ట్స్‌, కమ్యూనిస్ట్‌ పార్టీ మానిఫెస్టో ను విశ్లేషించినప్పుడు మాత్రమే మానవహక్కుల పట్ల మార్క్స్ దృష్టి అర్ధమౌతుంది. ఫ్రాన్స్‌ లో పాలన మార్పు ద్వారా జరిగిన రాజకీయ విప్లవాన్ని విమర్శిస్తూ మానవ విముక్తి ప్రాముఖ్యతను మార్క్స్ నొక్కిచెప్పాడు. అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు, దీర్ఘకాలంలో, రాష్ట్రం ` ఇతర సంస్థలుగా విడిపోయి, పెట్టుబడిదారీ రాజకీయ ఆర్థిక వ్యవస్థ ఆధిపత్యం తగ్గిపోతుంది. అప్పుడే మానవత్వం పూర్తి విముక్తి, స్వేచ్ఛను పొందుతుంది. అప్పటిదాకా నిర్వచించుకుని అమలు పరిచిన హక్కులు విలువను కోల్పోతాయి. అయితే ఇది జరగడానికి కావలసిన విప్లవశక్తుల ఉత్పత్తి అక్కడ అనుకున్న స్ధాయిలో జరగడం లేదు. పెట్టుబడిదారీ విధానం క్రింద మానవ హక్కులు అందించే స్వేచ్ఛ విముక్తిని పొందనివ్వవు. దీనికి విరుద్ధంగా, అవి వ్యక్తిని నిర్బంధించడానికి, తోటి మనిషి నుండి దూరం చేయడానికి మాత్రమే పనిచేస్తాయి.
బూర్జువా హక్కులు
మార్క్స్ రెండు రకాల మానవ హక్కులను నిర్వచిస్తాడు. రాజకీయ హక్కు, ఇతర స్వేచ్ఛలకు సంబంధించిన హక్కులు. మత స్వేచ్ఛ, ఆస్తిని సొంతం చేసుకునే స్వేచ్ఛ వంటివి. అణచివేతను కొనసాగించడానికి, సార్వభౌమాధికార పెత్తనాన్ని అనుమతించడానికి ఇవి ఉపయోగపడతాయి. చివరి దశ అయిన కమ్యూనిస్టు దశలో పౌరులుగా ప్రజలు స్వేచ్ఛగా ఉండటానికి హక్కులు మరింత అభివృద్ధి చెందుతాయి. ఇంకా, భద్రత, ప్రైవేట్‌ ఆస్తి, మత హక్కులు అన్నీ అహంకారపూరితమైనవని ప్రజలకు తెలుస్తుంది. ఎందుకంటే అవి స్వార్థం, దురాశను అనుమతిస్తాయి. ప్రజలు ఒక నూతన సమాజ అవసరానికి హక్కులను ఉపయోగించుకోవాలి. దానికి ఉపయోగపడని హక్కులను తిరస్కరించాలి. నూతన సమాజంలో ప్రతి వ్యక్తి వారి స్వంత ఆత్మరక్షణ కోసం పనిచేస్తాడు. అదేవిధంగా, వ్యక్తులు స్వయం పాలనా నిర్ణయాధికారంలో భాగస్వామ్యం కాబడతారు.
కమ్యూనిస్టు పార్టీ మ్యానిఫెస్టోలో పెట్టుబడిదారీ విధానం కింద ప్రైవేటు ఆస్తిపై ఉన్న హక్కులను మార్క్స్ విమర్శిస్తాడు. ప్రైవేటు ఆస్తి శ్రామికులకు ఎక్కువ కాలం ఉండదు. నిజానికి శ్రామికులకు ప్రైవేటు ఆస్ధి రద్దు చేయబడింది. ప్రజలను దోపిడీ చేయడానికి హక్కులు ఉపయోగపడతాయి. కాగితంపై ఉన్న అధికారిక హక్కులు ఆచరణలో తప్పనిసరిగా ప్రజలకు హామీ ఇవ్వబడవు. ఆస్తిని సొంతం చేసుకోవడానికి అనుమతించినప్పటికీ, కొంతమంది ధనవంతులైన వ్యక్తులు ఆస్ధులను స్వాధీనం చేసుకోవడానికి పాలనా యంత్రాంగం అనుమతించదు. సమాజపు అభివృద్ధి, పారిశ్రామికీకరణ, సెజ్‌ విస్తరణ, రోడ్ల విస్తరణ, రాజధాని నిర్మాణం పేరిట ప్రజల భూములు, ఆస్ధులు స్వాధీనం చేసుకోబడతాయి. స్వంత భూమిగల రైతులు మానవహక్కుల పేరిట రక్షణను కోల్పోతారు. రోజు కూలీలు కార్మికుల సైన్యంగా మార్చబడతారు. ఈ పద్ధతి వాస్తవానికి ప్రోత్సహించబడుతుంది. అదేవిధంగా, మతాన్ని స్వేచ్ఛగా ఆచరించే హక్కును రాజ్యాంగం హామీ ఇచ్చినప్పటికీ, మతపరమైన మైనారిటీలు హింసను తప్పించుకుంటారని దీని అర్థం కాదు. యునైటెడ్ స్టేట్స్ రాజ్యాంగం ప్రసాదించిన మత స్వేచ్ఛ యూదులు వంటి మతపరమైన మైనారిటీలను సరిగా రక్షించదు. మెజారిటీ సమాజంలో వారు ఎప్పటికీ పరాయివారుగానే అనుభూతి చెందుతారు. అమెరికాలో నల్లజాతి వారిపై వివక్ష, భారత్‌లో మైనారిటీలపై వివక్ష, కుల వివక్షకు మానవహక్కులు ఎటువంటి రక్షణను ఇవ్వలేవు.
మానవ అవసరాలు
1844 నాటి ఎకనామిక్‌ అండ్‌ ఫిలాసఫిక్‌ మాన్యుస్క్రిప్ట్స్‌లో, మానవ అవసరానికి సంబంధించి మార్క్స్ అతని హక్కుల భావనను చెపుతాడు. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలో, కార్మికులపై దోపిడీ విస్తృతమైన పేదరికానికి దారితీస్తుంది. ఉత్పత్తి యజమానుల చేతిలో మూలధనంగా పేరుకుపోతుంది. ఒక వర్గంగా శ్రామికవర్గం తనను తాను గుర్తించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. పేదరికం అనేది నిష్క్రియాత్మక బంధం. ఇది కొంతమంది గొప్ప సంపదను అనుభవించడానికి కారణమవుతుంది. ముఖ్యంగా, శ్రామికవర్గం తమ పేదరికం వల్ల కఠినమైన సంఘాలను ఏర్పర్చుకోవలసి వస్తుంది. పెట్టుబడిదారీ విధానానికి వ్యతిరేకంగా సమాజాన్ని కలిపి ఉంచే ఏకైక బంధంగా పేదరికం ఉపయోగపడుతుంది. శ్రామికుల దోపిడీ నిరాటంకంగా కొనసాగకుండా వారి చైతన్యమే దోపిడీని నిరోధించే ప్రయత్నం చేస్తుంది. ఎందుకంటే మనిషికి కనీస మానవ అవసరాలు కూడా తీరవు. దానితో పాటు అతను జంతువు కన్నా హీనంగా చూడబడతాడు. శ్రమ దోపిడీకి గురిచేయబడతాడు.
శ్రామికవర్గం, పెట్టుబడిదారీ వస్తువుగా మారిపోతుంది. ప్రాధమిక అవసరాలను కూడా శ్రామికవర్గం కోల్పోవాల్సి వస్తుంది. ఇలాంటి శ్రామికవర్గానికి మానవహక్కుల పేరిట స్వంత ఆస్ధి హక్కు, మత స్వేచ్ఛ హక్కులను కల్పించడం వల్ల ఏ మాత్రం ప్రయోజనముండదు. వారిని సజీవంగా ఉంచడానికి అవసరమైన కనీస పోషణ మాత్రమే వారికి ఇవ్వబడుతుంది. అంటే ఇంజను నడవడానికి కావలసిన ఇంధనాన్ని మాత్రమే పెట్టుబడి ఇస్తుంది. కార్మికుడికి స్వేచ్ఛా ప్రసంగం, ఆస్తి, మతంపై హక్కు ఉండవచ్చు, కానీ అతను జీవితం-మరణం మధ్య బందీ అయువుంటాడు.
హక్కులు విడదీయబడతాయి
కార్మికుడు నిరాశ్రయుడు మాత్రమే కాదు, అతను ఎంత ఎక్కువ పని చేస్తాడో, బూర్జువా కోసం అంత ఎక్కువ మూలధనాన్ని సృష్టిస్తాడు. తద్వారా తన పేదరికాన్ని మరింత పెంచుకుంటాడు. మానవ అవసరాన్ని సాధ్యమైనంతవరకు తగ్గించి, శ్రామికులను కేవలం యంత్రాలుగా మార్చడం పెట్టుబడిదారుడి లక్ష్యం. సంపదను సంపాదించడానికి సహజ కార్యకలాపాలు, విశ్రాంతి వంటి ప్రతి మౌలికమైన అంశాన్ని శ్రామికుడు త్యాగం చేయాల్సి వస్తుంది. ఈరోజు వర్క్‌ ఫ్రం హౌమ్‌ పేరిట సాఫ్ట్‌వేర్‌ కూలీలు రోజుకు 12 గంటలకప పైగా పనిచేయాల్సి వస్తోంది. సౌకర్యమంతమైన జీవితం వారు అనుభవిస్తున్నప్పటికీ, బానిస జీవితాన్ని గడపవలసి వస్తుంది. మానవ సంబంధాలు మదర్స్‌ డే, ఫాదర్స్‌ డేకు కుదించబడతాయి. హక్కులు విడదీయబడతాయి. నీతి అనాదరణకు గురౌతుంది. మందు, వ్యభిచారం, బానిసత్వం వంటి నైతిక తప్పిదాలకు మనిషి లొంగిపోతాడు. నైతికతపై రాజకీయ ఆర్థిక వ్యవస్థ పనితీరును ప్రజలు ఎన్నుకోవలసి వస్తుంది. దోపిడీ రాజకీయ-ఆర్ధిక వ్యవస్థ తప్పనిసరిగా అనైతిక పద్ధతులను ఆశ్రయించినప్పుడు ప్రాథమిక మానవ హక్కులకు కూడా అవకాశం వుండదు. మార్క్స్ ఎత్తి చూపినట్లుగా, ఫ్రెంచ్‌ మహిళలు తమ శరీరాలను కర్మాగారాల్లో పూర్తిగా శ్రమ కోసం వినియోగిస్తారు. రోజు పని చేసిన తరువాత కూడా రాత్రిపూట తమ శరీరాలను అమ్ముకుంటారు. ఫ్రెంచ్‌ విప్లవం మనిషి హక్కులను నిలబెట్టుకోవటానికి జరిగినప్పటికీ, దాని వాగ్దానాలను నిబెట్టుకోవడంలో విఫలమైంది. పరాయీకరణ లాంటి సామాజిక పరిస్థితులను మాత్రమే ప్రోత్సహించింది. రాజకీయ విప్లవం రాచరికం క్రింద ఉన్న సామాజిక రుగ్మతలను తగ్గించలేదు. పెట్టుబడిదారీ విధానంలో జరుగుతున్న సామాజిక సంక్షోభాలను చూసినప్పుడు, రాజకీయ విముక్తి కేవలం పాలన మార్పు కోసమే కుదించబడింది. అన్ని బంధాల నుండి ప్రజలను విముక్తి పరిచే విప్లవాల కోసం సమాజం పురిటినొప్పులు పడాల్సి వస్తుంది.
శ్రామికుడి పరాయికరణ
పెట్టుబడిదారీ విధానం శ్రమను పరాయీకరణ చేస్తుంది. మానవు హక్కులపై మార్క్స్ చేసిన ప్రధాన విమర్శకు ఈ పరాయికారణ ప్రధాన ఆధారంగా వుంది. రాజకీయ ఆర్థిక వ్యవస్థకు మానవ హక్కుల పట్ల ఎటువంటి సంబంధం లేదు. ముఖ్యంగా కార్మికుడు ఇప్పటివరకు తన సొంత మానవత్వం నుండి దూరమయ్యాడు. కార్మికుడు తనను తాను ఎంత ఎక్కువ ఖర్చు చేస్తాడో, మరింత శక్తివంతమైన ఆధిపత్య వ్యవస్ధను అతను తనపై తాను సృష్టించుకుంటాడు. పేదవానికి అతని పని ప్రదేశమే అతని అంతర్గత ప్రపంచం అవుతుంది. మత హక్కు కూడా పెట్టుబడిదారీ విధానానికి అనుకూలంగా వుంటుంది. ఎంత లోతుగా మనిషి మతంలోకి ప్రవేశిస్తాడో, అంతే స్ధాయిలో తాను మానవత్వాన్ని కోల్పోతాడు. ఇక కార్మికుడికి అమ్మేందుకు తన సొంత శ్రమ తప్ప మరేమీ మిగలదు. పెట్టుబడిదారుడు ఎక్కువ సంపదను సంపాదించడానికి ఎటువంటి కష్టాలను భరించడు. కార్మికుడు తన శ్రమను ఎక్కువగా విక్రయించినప్పటికీ, అతను మరింత పేదరికంలో మునిగిపోతాడు. తన చేతులతో ఉత్పత్తి చేయబడిన వస్తువు మొత్తం పెరుగుతుంది. అతను భరించలేని, సహవాసం చేయలేని వస్తువు మొత్తాన్ని పెంచుతుంది. మత ప్రజలు తమ దేవుని సిద్ధాంతానికి దగ్గరగా వెళ్తున్న కొద్దీ, వారు పెట్టుబడిదారీ విధానాన్ని పొగిడే మత భావజాలాన్ని టన్నుల కొద్దీ ప్రోగుచేస్తాడు. పెట్టుబడిదారీ విధానం, ప్రత్యేక ఆర్థిక తరగతుల ఆలోచనతో నిర్మించబడింది. ఇది అసమాన వ్యవస్ధను అందిస్తుంది. ప్రజలను మానవహక్కుల పేరిట మభ్య పెడుతుంది. కార్మికులను తమ సొంత మానవాళిని త్యాగం చేయడానికి సిద్ధం చేయిస్తుంది. ఒక్కమాటలో చెప్పాలంటే, కార్మికులు మానవునిగా వారి వృత్తితో తమను తాము బంధించుకుంటారు. వారు ఇతర కార్మికుల శ్రమను అర్థం చేసుకోలేరు. వారు ఉత్పత్తి చేసే భౌతిక వస్తువుతో ఎటువంటి సంబంధం కలిగి ఉండరు.
సహజ హక్కుల తిరస్కరణ
సహజ హక్కులను తిరస్కరించడం ప్రతికూల పరిణామాలకు దారితీస్తుంది. మాట్లాడటానికి ఏ విధమైన హక్కులు లేనట్లయితే, పాలకులు వ్యక్తితో తామిష్టపడిన విధంగా పని చేయించుకోవచ్చు. పాలకుల స్వంత ప్రయోజనాల కోసం ప్రజలను దోపిడీ చేసి శిక్షించవచ్చు. ప్రాథమిక స్వేచ్ఛల ఉల్లంఘన నుండి రక్షణ వుండదు. ప్రతి వ్యక్తి సహజ హక్కులు లేకుండా ఉంటే, రాజకీయ వ్యవస్థలో ప్రజాస్వామ్యానికి స్థానం ఉండదు. నిరంకుశత్వం లాంటి పాలన మానవ హక్కులు లేని వ్యవస్థను దుర్వినియోగం చేస్తుంది. పత్రిక సెన్సార్‌, అన్యాయమైన జైలు శిక్ష, పోలీసు రాజ్యం ఏర్పాటు మొదలైనవి జరుగుతాయి.
కొనసాగుతున్న వర్గ పోరాటానికి మానవ విముక్తితో కూడిన కమ్యూనిస్ట్‌ విప్లవం మాత్రమే పరిష్కారమని మార్క్స్ చెప్పాడు. మానవహక్కులను పూర్తిగా మార్క్సిజం నిరాకరించలేదు. వాటి సారాన్ని అర్ధం చేసుకోవాలని మార్క్సిజం చెపుతుంది. నిరంకుశం అయిన హక్కుల అభివ్యక్తీకరణ పెట్టుబడిదారీ విధానం తరువాతి దశలో జరగదని మార్క్స్ అభిప్రాయపడ్డాడు. ప్రపంచ శ్రామికులు పెరిగేకొద్దీ బూర్జువా సామ్రాజ్య పెత్తనం తగ్గుతూ వస్తుంది. ఏ హక్కువను పరిగణనలోకి తీసుకోకుండా కార్మికుడిని దోపిడీ చేసే సామర్ధ్యంతో అధికారాన్ని నిరంకుశ పద్ధతిలో బూర్జువా వ్యవస్ధ ఉపయోగించుకుంటుంది. అందుకే కొనసాగుతున్న వర్గ పోరాటానికి మానవ విముక్తితో కూడిన కమ్యూనిస్టు విప్లవం ఒక్కటే పరిష్కారం అని మార్క్స్ అభిప్రాయపడ్డాడు.
వాస్తవానికి, లోకే సహజ హక్కువలు, అలాగే యునైటెడ్ స్టేట్స్ వంటి రాజ్యాంగాల్లో హామీ ఇవ్వబడిన హక్కులు అందరికీ సమాన హక్కులకు హామీ ఇవ్వడానికి ఎప్పుడూ ఉద్దేశించబడలేదు. ఈ రోజు మనకు ఉన్న సార్వత్రిక మానవ హక్కుల ఆలోచన జ్ఞానోదయంలో ఉద్భవించినది కాదు. పెట్టుబడిదారుడు విజయవంతం కావడానికి మానవ హక్కుల ఆలోచన ఉపయోగించబడింది. యునైటెడ్ స్టేట్స్ పాక్షికంగా స్థాపించబడిన ప్రొటెస్టంట్‌ నీతి, ఆదర్శం పెట్టుబడిదారీ విధానపు సాధనం. నిర్వచించబడిన మానవ హక్కుల వాగ్దానం పాలకులచే దుర్వినియోగం చేయబడింది. కార్మికుల ఉత్పత్తి మార్గాలను స్వాధీనం చేసుకుని అందరికీ అందించే వరకు మానవ హక్కులను గౌరవించాలి. శ్రమను పరాయీకరించడం, మానవ అవసరాన్ని దుర్వినియోగం చేయడం పెట్టుబడిదారీ విధానపు లక్షణాలు.
మానవ హక్కుల సార్వత్రిక ప్రకటనకు నేపథ్యం
మార్క్స్, ఎంగెల్స్ భావజాలం మానవ హక్కులపై గొప్ప ఆలోచనలను కలిగి ఉంది. వారి జీవితకాలంలో వర్గ నిర్మాణం, సామాజిక అభివృద్ధి ఆధారంగా, మానవ హక్కుల సారాన్ని లోతుగా వెల్లడించారు. వారు బూర్జువా మానవ హక్కుల చారిత్రక ప్రక్రియ, వర్గ సారాంశం, వంచనలను వెల్లడించారు. మానవ హక్కులు ఎ్లప్పుడూ ఆర్థిక, సామాజిక అభివృద్ధికి లోబడి ఉంటాయనే ముఖ్యమైన సూత్రాన్ని వివరించారు. మానవ హక్కుల సిద్ధాంతం మార్క్సిస్ట్‌, పెట్టుబడిదారీ సమాజాలలో కూడా, శ్రామికవర్గం మానవ హక్కుల కోసం కృషి చేసే ప్రయత్నాలను మానుకోవద్దని చెపుతుంది. శ్రామికవర్గం వారి మనుగడ, అభివృద్ధి పరిస్థితులను మెరుగుపర్చడానికి, అభివృద్ధి చెందడానికి మానవ హక్కులను బాగా ఉపయోగించుకోవాలని నొక్కి చెప్పబడింది. చైనాలో స్థానికీకరణ ప్రక్రియలో భాగంగా, మానవ హక్కులపై మార్క్సిస్ట్‌ దృక్పథం మరింత అభివృద్ధి చేయబడింది. చైనా లక్షణాలతో సోషలిస్ట్‌ మానవ హక్కుల సిద్ధాంతం ఏర్పడింది. ఇది చైనా మానవ హక్కుల అభివృద్ధికి మార్గనిర్దేశం చేయడానికి ఉపయోగించబడుతుంది.
చైనీస్‌ సామ్రాజ్యవాద లక్షణాలతో సోషలిస్ట్‌ మానవ హక్కుల సిద్ధాంతం
19 వ శతాబ్దం మధ్యలో, మార్క్సిస్ట్‌ మానవ హక్కుల సిద్ధాంతం, మార్క్సిస్ట్‌ సిద్ధాంతంలో ముఖ్యమైన భాగంగా ఏర్పడింది. తదనంతరం ఇది అభివృద్ధి చెందింది. సామాజిక అభివృద్ధి ప్రక్రియలో నిరంతరం అది మరింత సమృద్ధిగా మారింది. చైనా కమ్యూనిస్ట్‌ పార్టీ, మార్క్సిస్ట్‌ మానవ హక్కుల సిద్ధాంతాన్ని చైనా విప్లవం, చైనా అభివృద్ధి, ఆర్థిక సంస్కరణలతో వాస్తవంగా అనుసంధానించింది. అయితే చైనా పెట్టుబడిదారీ వవ్యస్ధ నుండి సామాజ్య్రవాద దశకు చేరుకుంది. మానవ హక్కులపై మార్క్సిస్ట్‌ దృక్పథాన్ని వారసత్వంగా అభివృద్ధి చేయడం ద్వారా, పార్టీ చైనీస్‌ లక్షణాలతో సోషలిస్ట్‌ మానవ హక్కుల సిద్ధాంతాన్ని సృష్టించింది. మే 2018 లో, కమ్యూనిస్ట్‌ పార్టీ ఆఫ్ చైనా సెంట్రల్‌ కమిటిీ కార్ల్‌ మార్క్స్ పుట్టిన 200 వ వార్షికోత్సవం సందర్భంగా ఒక సమావేశాన్ని నిర్వహించింది. ఈ కార్యక్రమంలో ప్రధాన కార్యదర్శి జిన్‌-పింగ్‌ ముఖ్య ఉపన్యాసం ఇచ్చారు. అతను తన జీవితమంతా కార్ల్‌ మార్క్స్ నిరంతర పోరాటం గురించే ఆలోచించేవాడినని చెప్పాడు. మార్క్సిజపు ప్రాథమిక సిద్ధాంతం, విప్లవాత్మక పద్ధతులను సమగ్రంగా, క్రమపద్ధతిలో వివరించాడు. కొత్త యుగంలో, పార్టీ సభ్యులు మానవ సమాజపు అభివృద్ధిని నియంత్రించే చట్టాలపై, ప్రజల హక్కు కోసం కట్టుబడి ఉండాని చెప్పాడు.
ఉత్పాదకత, ఉత్పత్తి సంబంధాపై, ప్రజల ప్రజాస్వామ్యంపై, సామాజిక నిర్మాణంపై, మార్క్సిస్ట్‌ ఆలోచనలను నేర్చుకుని ఆచరించాలని చెప్పాడు. మనిషి-ప్రకృతి మధ్య సంబంధాలు, ప్రపంచ చరిత్ర, మార్క్సిస్ట్‌ రాజకీయ పార్టీ నిర్మాణం గురించి అధ్యయనం చేయాలని చెప్పాడు. మార్క్సిజపు ప్రాథమిక సూత్రాలను వారసత్వంగా ఆచరణలో పెట్టడానికి పార్టీ చేసిన ప్రయత్నాన్ని ఈ సమావేశం వ్యక్తం చేసింది. ఇది మార్క్సిజపు శాస్త్రీయ సత్యంపై పార్టీ నాయకత్వపు దృఢమైన నమ్మకమని చెప్పుకొచ్చారు. చైనాలో సమకాలీన ఆర్థిక సంస్కరణలలో మానవ హక్కులపై మార్క్సిస్ట్‌ దృక్పథాన్ని అవంభిస్తున్నామని చైనా కమ్యూనిస్టు పార్టీ చెప్పుకుంటోంది.
మానవ హక్కులు అతి సాధారణమైనవి
మార్క్స్, ఎంగెల్స్ జర్మన్‌ ఐడియాలజీలో మానవ హక్కులు ‘‘హక్కుల అత్యంత సాధారణ రూపం’’ అని పేర్కొన్నారు. మార్క్స్ ఆన్‌ ది యూదు ప్రశ్నలో కూడా, పౌర హక్కుల నుండి భిన్నమైన మానవ హక్కులు పౌర సమాజంలోని సభ్యుడి హక్కుల కంటే ఎక్కువేమీ కాదని పేర్కొన్నాడు. అంటే, మానవ హక్కులు మానవు సహజ స్వయం ఆసక్తి స్వభావాన్ని కోల్పోతాయని ఇరువురు చెప్పారు. మానవ హక్కుల అర్థం, ‘‘ప్రతి ఒక్కరూ, లేదా కనీసం ఒక దేశ పౌరుడు, లేదా సమాజంలోని సభ్యులందరూ సమాన రాజకీయ హోదా, సామాజిక హోదా కలిగి ఉండాలి’’ అని యాంటీ-డొరాంగ్‌లో పేర్కొన్నారు.
మానవ హక్కుల చరిత్ర, వస్తువుల ఆర్థిక వ్యవస్థ, ‘‘సహజమైనవి’’ కాదని మార్క్స్ స్పష్టం చేశాడు. పెట్టుబడిదారీ వస్తువుల ఉత్పత్తి, మార్పిడి ద్వారా నిర్ణయించబడే మానవ హక్కులు బూర్జువా వ్యవస్ధ అభివృద్ధిలో ఒక ముఖ్యమైన దశ. మార్క్స్ దాస్‌ కాపిటల్‌ మాన్యుస్క్రిప్టు లోను, ‘‘ఆర్థిక రూపాలు, ఎక్స్ఛేంజీలు అన్ని విధాలుగా విషయాల సమానత్వాన్ని స్థాపించవు. వస్తువులను మార్పిడి చేయడానికి ప్రేరేపించే వ్యక్తిగత, భౌతిక వస్తువు, స్వేచ్ఛను స్థాపించవు. ఈ విధంగా సమానత్వం, స్వేచ్ఛ కేవలం మారకం విలువ ఆధారంగా మార్పిడిలో గౌరవించబడవని స్పష్టమవుతుంది. మారకం విలువ మార్పిడి అనేది ఉత్పత్తి వాస్తవిక అర్ధంలో సమానత్వానికి, స్వేచ్ఛకు ఆధారం. సమానత్వం, స్వేచ్ఛ కేవలం విలువ మార్పిడికి ఆదర్శవంతమైన ప్రాతినిధ్యం వహిస్తాయి. చట్టబద్ధ, రాజకీయ, సామాజిక సంబంధాలలో అభివృద్ధి చేయబడిన సమానత్వం, స్వేచ్ఛ ఈ ప్రాతిపదికతకు మరొక రూపం మాత్రమే ’’ అని మార్క్స్ పేర్కొన్నాడు.
పెట్టుబడిదారీ ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధి కారణంగా, ఐరోపాలో మధ్య యుగాల చివరిలో, మానవహక్కుల ప్రాతిపదికను కొన్ని నిబంధనలను ఏర్పర్చుకున్నారు. ప్రధానంగా దేశాలు పరస్పర ప్రభావాలతో, పరస్పర జాగ్రత్తతో వుండే విధంగా నిబంధనలను ఏర్పర్చుకున్నారు. మానవహక్కులకు ఇది ఒక ఆధారాన్ని అందించింది. మానవ సమానత్వం, మానవ హక్కుల గురించి తదుపరి చర్చ ఈ ప్రాతిపదికన మాత్రమే నిర్వహించబడింది. సమాజపు ఆర్ధిక పురోగతి, వారి అజెండాలో ఉంచబడిన వెంటనే భూస్వామ్యాన్ని వదిలించుకోవాలని, భూస్వామ్య అసమానతలను తొగించడం ద్వారా సమాన హక్కులను నెకొల్పాలనే డిమాండ్లను ఏర్పర్చుకున్నారు. ఈ డిమాండ్లు వేగంగా విస్తరించాయి. ఈ డిమాండ్లు సహజంగా వ్యక్తిగత దేశాల పరిధికి మించి విశ్వవ్యాప్త స్వభావాన్ని పొందుతాయి. అందువల్ల, స్వేచ్ఛ, సమానత్వం సహజంగా మానవ హక్కులుగా ప్రకటించబడతాయి.
స్వేచ్ఛ, సమానత్వం ఆధారంగా మానవ హక్కులు చట్టపరమైన నిబంధనల రూపంలో వ్యక్తీకరించబడ్డాయి. రాజకీయ డిమాండ్లు సామాజిక సంబంధాల రూపంలో వ్యక్తమవడం ప్రారంభించబడింది. వస్తువుల ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధికి ప్రతిబింబంగానే మానవహక్కులలు ఏర్పడ్డాయి. అవి వస్తువుల ఆర్థిక వ్యవస్థపై ఆధారపడి ఉంటాయి. మానవ హక్కుల ఆవిర్భావానికి సైద్ధాంతిక ఆధారం, భౌతిక ఆధారం రెండూ ఉన్నాయి. అలాంటి ఆధారాన్ని మానవ స్వభావంలో కనుగొనలేము. ఇది ఆ యుగంలో ఆధిపత్య ఉత్పత్తి సంబంధాలలో మాత్రమే కనుగొనబడుతుంది. వస్తువుల ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధి, సామాజిక సంస్కృతి పురోగతి మానవ హక్కుల ఆవిర్భావానికి నిర్ణయాత్మక కారకాలు.
భాగం - 2
స్వేచ్ఛ, సమానత్వం
పంపిణీ న్యాయం ప్రాతిపదికన వ్యక్తిగత విధానపరమైన స్వేచ్చా ప్రక్రియలు వుంటాయి. సోషలిజంలో సామూహికత, సాంఘికీకరణ, సంఫీుభావం, సమానత్వపు హక్కుపైనే పంపిణీ సూత్రాలు నిర్మించబడతాయి. పెట్టుబడిదారీ విధానంలో పంపిణీ సూత్రాలు వ్యక్తివాదం, స్వాతంత్య్రం, స్వయం సమృద్ధి, స్వేచ్ఛ మీద ఆధారపడి వుంటుంది. రెండు వ్వవస్ధలు మంచి వాదననే వినిపిస్తాయి. స్వేచ్ఛ, సమానత్వం మధ్య పోటీగా ఇవి రూపంలో కనిపిస్తాయి. నిజానికి నిజమైన స్వేచ్ఛ, సమానత్వం సోషలిస్టు వ్యవస్ధలోనే వుంటుంది. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్ధలో పెట్టుబడికి మాత్రమే స్వేచ్ఛ వుంటుంది.
స్వేచ్ఛ, సమానత్వం ఒకదానితో ఒకటి అనుసంధానించబడి, ప్రభావితం చేసుకుంటాయి. పెట్టుబడిదారీ విధానంలో దీనికి విరుద్ధంగా ‘‘స్వేచ్ఛ’’ నైరూప్య సూత్ర ప్రాబల్యం వుంటుంది. కొన్ని సమతౌల్య వాదనలు చాలా శక్తిని కలిగి ఉంటాయి. అధికారిక సందర్భానికి వెలుపల సమకాలీన న్యాయ ఆలోచనలో (ముఖ్యమైన వాటికి వ్యతిరేకంగా) సమానత్వం వుంటుంది. అంటే పారిశ్రామికవేత్తల మధ్య సమానత్వం వుంటుంది. ఇది తీవ్రమైన పోటీకి దారితీస్తుంది. సోషలిస్టు వ్యవస్థలో ‘‘సమానత్వం’’ అనే నైరూప్య సూత్రం ఆధిపత్యం చెలాయిస్తుంది. పెట్టుబడిదారీ విధానంలో స్వేచ్ఛ, సమానత్వంపై ఆధిపత్యం పెట్టుబడికే వుంటుంది. మానవ హక్కులు వాస్తవానికి స్వీయ-చట్టబద్ధతగా మాత్రమే పనిచేస్తాయి. అసమాన పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థను చట్టబద్ధం చేయడానికి, సమర్థించడానికి ఇవి ఉపయోగపడతాయి.
సోషలిస్ట్‌ పౌర హక్కుల లక్ష్యం సంపూర్ణ వ్యక్తివాదం కాదు. దానికి బదులుగా, ప్రాథమిక హక్కులు అన్ని రంగాలో అభివృద్ధిని కలిగించే విధంగా ప్రజలందరికీ ఉపయోగపడతాయి. మానవ హక్కులు అని పిలవబడేవి వర్గ హక్కులు అని మార్క్స్ తన ‘ఆన్‌ ది యూదు ప్రశ్న’లో ఇప్పటికే నిరూపించాడు. పెట్టుబడిదారీ విధానంలో మానవహక్కుల పేరిట రాజకీయ విముక్తి సాధించవచ్చని చెపుతారు. కానీ ఇది దోపిడీ సమాజంలో మాత్రమే పురోగతికి ఉపయోగపడుతుంది. పెట్టుబడిదారీ విధానం నుండి సోషలిజానికి మారడానికి మానవ హక్కులు అవసరం. విభిన్న దృక్కోణాల పోలిక ద్వారా సత్యాన్ని పొందాలని గతితార్కిక చారిత్రక వాదం చెపుతుంది.
మానవహక్కులు
మానవ హక్కులు నైతిక, తాత్విక, రాజకీయ, చట్టపరమైన, సామాజికమైన ప్రతి రంగాన్ని ప్రభావితం చేయగలవు. అందుకని, అంతర్జాతీయ సమాజం మానవ హక్కులను విస్మరించలేదు. మార్క్సిస్టుకు, ముఖ్యంగా చట్టం, రాజ్యాంగం, హక్కుల అధ్యయనంలో నిమగ్నమైన వారికి, మానవ హక్కులు కూడా చాలా ముఖ్యమైన విషయం. ది జర్మన్‌ ఐడియాలజీలో మార్క్స్, ఎంగెల్స్ వాదించినట్లుగా, పెట్టుబడిదారీ విధానం చట్టాన్ని తయారుచేస్తుంది. చట్టం మనిషి హక్కులను గుర్తించడానికి ఉపయోగపడుతుంది. మానవ హక్కులు, మార్క్సిస్ట్‌ విశ్లేషణ, చట్టం, హక్కుల విధానాల గురించి ఇప్పటికీ విశ్లేషణలు జరుగుతూనే వున్నాయి.
చారిత్రాత్మకంగా, మార్క్సిస్టులు, మార్క్సిస్ట్‌లు కానివారు కూడా మార్క్సిస్టులు మానవ హక్కులను విశ్వసించరు అనే ఒక సాధారణ అభిప్రాయముంది. ఈ వాదనకు కొంత మేరకు ఆమోదయోగ్యత ఉంది. ఆన్‌ ది యూదు క్వచ్చన్ లోని బూర్జువా హక్కుల పరిణామ క్రమం, వాటి స్వభావాన్ని మార్క్స్ ఖండించాడు. అదేవిధంగా, ‘‘గోథా ప్రోగ్రాం విమర్శ’’ లో బూర్జువాకు వున్న స్వార్దపూరిత లక్షణాలను వివరించడం వల్ల, మానవ హక్కుల పేరిట హక్కుల అమలులో జరుగుతున్న బేధాన్ని మార్క్స్ గుర్తించాడు.
అదే సమయంలో, మార్క్స్, అతని దీర్ఘకాలిక స్నేహితుడు ఎంగెల్స్ ఇద్దరూ తమ జీవితమంతా మానవ హక్కులకు మద్దతుగా అనేక సందర్భాల్లో రాశారు. భావ వ్యక్తీకరణ స్వేచ్ఛను ముందస్తుగా రక్షించడం, సార్వత్రిక ఓటుహక్కును కాపాడుకోవడం, ఇంగ్లాండ్‌లో నిరసన తెలిపే హక్కులపై ఎంగెల్స్ వాదించాడు. కార్మికవర్గ రాజకీయాలకు పౌర, రాజకీయ హక్కులను విస్తరించే ప్రయత్నం చేయడంలో మార్క్స్, ఎంగెల్స్ లు ముందు వున్నారు. కాపిటల్‌ మొదటి సంపుటిలో పరిమిత పని గంటల కోసం మార్క్స్ ప్రచారం చేశాడు. మొదటి అంతర్జాతీయ ప్రసంగంలో తన ప్రారంభ ప్రసంగంలో హక్కుల కోసం అనివార్యమైన పోరాటం అవసరమని నొక్కి చెప్పడం జరిగింది.
మార్క్స్, ఎంగెల్స్ లు క్లిష్టమైన, విభిన్నమైన, అభివృద్ధి చెందని, కొన్ని సందర్భాల్లో, అస్పష్టంగా ఉన్న మానవ హక్కుల దృక్పధాన్ని భావి తరాలకు అందించారు. మరో మాటలో చెప్పాంటే, ఈ రోజు మనం మానవ హక్కులను ఎలా అర్థం చేసుకోవాలి, మార్క్సిస్ట్‌ సాంప్రదాయం నుండి మానవ హక్కుల ప్రశ్నకు సమాధానం ఏంటి అనే దానిపై మార్క్సిజం నుండి స్పష్టమైన సమగ్రమైన వివరణ వచ్చింది.
మార్క్సిజం మానవ హక్కుల ప్రశ్నపై ఒకే రకమైన అవగాహనను కలిగి ఉండలేదు. మార్క్సిస్టు సిద్ధాంతం మానవ హక్కుల సిద్ధాంతాన్ని, విధానాన్ని నిర్మించడానికి అవసరమైన పద్ధతులను అందించింది. మార్క్సిస్టు కోణంలో మానవహక్కులను విశ్లేషించడానికి ప్రధానమైనవి మూడు అంశాలు. 1 పెట్టుబడిదారీ విధానం, దాని నిర్మాణం, మానవ హక్కులకు వ్యతిరేకంగా అది ఎలా పనిచేస్తుంది. 2. మానవ హక్కులపై గతి తార్కిక అవగాహన. వాస్తవానికి అన్ని సామాజిక దృగ్విషయాలను ఈ సందర్భంగా పరిశీలించాలి. 3. మానవ హక్కులను వ్యక్తీకరించడంలో ప్రయత్నం చేస్తున్న సంస్ధలు, ఏజెన్సీల పనితీరు, ఆచరణ. సామాజిక పోరాటాన్ని అభివృద్ధి చేయడానికి మానవహక్కుల ఎలా ఉపయోగపడతాయి.
పెట్టుబడిదారీ విధానంలో మానవ హక్కులు
పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ నిర్మాణంలోనే వైరుధ్యముంది. అది తన స్వంత వాగ్దానాలను విస్మరిస్తుంది. వాటికి వ్యతిరేకంగా అనివార్యంగా ఆచరణను కలిగివుంటుంది. ఈ పోరాటాన్ని స్ధిరంగా, సుదీర్ఘంగా చేస్తుంది. ‘‘ఆన్‌ ది జావిష్‌ క్వచ్ఛన్‌’’ లో బూర్జువా హక్కులపై మార్క్స్ చేసిన విమర్శనాత్మకమైన కథనం చాలా ముఖ్యమైనది. మనిషి సామాజిక అభివృద్ధికి, చారిత్రక సాధనకు హక్కులు ఒక అడుగు అని మార్క్స్ అంగీకరించాడు. కాని ఈ హక్కుల ద్వారా అందించబడిన రాజకీయ విముక్తి నిజమైన మానవ విముక్తికి దారితీయదని మార్క్స్ నొక్కి చెప్పాడు.
సమస్య ఏమిటంటే మానవహక్కులు అని పిలవబడేవి సహజంగా స్వేచ్ఛా వాణిజ్యంలో పనిచేస్తున్న వ్యాపారుల హక్కులు. మార్కెట్ వ్యక్తుల హక్కులు, వారి స్వేచ్ఛ. సమాన వస్తువు మార్పిడి చేసే వ్యక్తుల అధికారిక హక్కు. ఈ మౌలికమైన విషయాన్ని గమనించాలి. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ వెన్నెముక ‘‘పౌర సమాజం’’ పేరుతో ఎన్నుకోబడ్డ రాజ్యంలో, రాజ్యాధికారంలో వుంటుంది. దోపిడీ, అసమానత, అన్యాయం ప్రమాణంగా ఉన్న ప్రైవేట్‌ రంగంలో మానవ హక్కులు ఒక అడుగు ముందుకు వేసినప్పటికీ, ప్రజల మౌలిక అభివృద్ధి జరగదు. దోపిడీకి గురిచేసే వ్యవస్థలో మెజారిటీ ప్రజల హక్కులు నిర్మాణాత్మకంగా అణగదొక్కబడతాయి.
మార్క్స్ ఈ అంతర్దృష్టి ఈ రోజు నిజమైంది. జాన్ లోకె, ధామస్‌ జాఫర్‌సన్‌, ఆడమ్‌స్మిత్‌, జె.ఎస్‌.మిల్‌, కీన్స్‌ వంటి మితవాద ఆర్థికవేత్తలు పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్ధ హక్కుల చైతన్నాన్ని పెంచుతుందని, మానవులకు స్వేచ్ఛ ఇస్తుందని సూత్రీకరణలు చేశారు. అంటే సరుకుకు అంతర్జాతీయ గుర్తింపును ఇవ్వడం. అది విశ్వంలో ఎక్కడైనా మార్కెట్ చేయబడటానికి కావలసిన పరిస్ధితులను సృష్టించడమే.
లోకీ చెప్పిన మైండ్‌ ధియరీ ఆధునిక భావన అభివృద్ధిలో భాగంగానే పేర్కొనబడింది, తరువాత తత్వవేత్తలైన డేవిడ్‌ హ్యూమ్‌, రూసో, ఇమ్మాన్యుయేల్‌ రచనలలో ఇది ప్రముఖంగా కనిపిస్తుంది. స్పృహ కొనసాగింపు ద్వారా స్వీయతను నిర్వచించిన మొదటి వ్యక్తి లోకీ. ప్రభుత్వ విద్య, స్వేచ్ఛా ఓటింగ్‌, స్వేచ్ఛా ప్రెస్‌, పరిమిత ప్రభుత్వం, వ్యవసాయ ప్రజాస్వామ్యానికి అనుకూలంగా ఉన్న ఒక రాజకీయ వ్యవస్థను వీళ్లు సమర్ధించారు.
ఆడమ్‌ స్మిత్‌ ఆర్థిక వ్యవహారాల్లో సహజ చట్టాన్ని ప్రతిపాదించాడు. అతను స్వతంత్ర చర్యను సమర్థించాడు. సమాజంలోని ప్రతి వ్యక్తి తన ఆర్థిక కార్యకలాపాలను స్వేచ్ఛగా నిర్వహించగలగాలి. అప్పుడే అతను తన సామర్థ్యాన్ని బట్టి ఉత్పత్తిని పెంచుతాడని ఆడమ్‌ స్మిత్‌ భావిస్తాడు. జాన్ స్టువర్ట్‌ మిల్‌ (1806-1873) నైతిక సిద్ధాంతం అతని క్లాసికల్‌ టెక్స్ట్‌ యుటిలిటేరియనిజం (1861) లో చాలా విస్తృతంగా వ్యక్తీకరించబడింది. నైతికతకు పునాదిగా యుటిటేరియన్‌ సూత్రాన్ని సమర్థించడం దీని లక్ష్యం. ఈ సూత్రం మానవ ఆనందాలను ప్రోత్సహించే విధంగా చేపట్టే చర్యలు సరైనవి అని చెపుతుంది.
స్టీవ్‌ కీన్‌ ఇటీవలి రచన హైమన్‌ మిన్స్కీ ఆర్థిక అస్థిరత, ఇర్వింగ్‌ ఫిషర్‌ ద్రవ్యోల్బణంల పై దృష్టి పెడుతుంది. జిడిపి పడిపోవడానికి ద్రల్యోల్బణం హెచ్చు తగ్గులు కారణంగా వుంటాయని పేర్కొనబడింది. ధరల స్థాయి పడిపోవటం వలన అప్పుల పరిమాణం నిరంతరం పెరుగుతుంది. అంతేకాకుండా, బకాయి అప్పులను కొనసాగించడం ప్రతి ద్రవ్యోల్బణ రేటును పెంచుతుంది. అందువల్ల, రుణాలు, ద్రల్యోల్బణం ఒకదానిపై ఒకటి పనిచేస్తాయి. ప్రస్తుత ప్రపంచ ఆర్థిక సంక్షోభానికి ప్రధాన కారణం ప్రైవేట్‌ సంస్ధ అప్పులేనని స్టీవ్‌ కీన్‌ వాదించాడు.
విదేశాల్లో అక్రమంగా నిల్వచేయబడ్డ లక్షల కోట్ల విలువైన నల్లడబ్బు పెట్టుబడిదారీ విధానపు నిర్మాణాత్మక ధోరణిని ధృవీకరిస్తుంది. అనేక సంక్లిష్ట మార్గాల్లో, ఈ దోపిడీ, అసమాన వ్యవస్థ (ఇది ప్రపంచ స్థాయిలో సామ్రాజ్యవాద రూపాన్ని తీసుకుంటుంది) మానవ హక్కుల నిరాకరణను నిర్ధారిస్తుంది. అందువల్ల, మానవ హక్కులపై మార్క్సిస్ట్‌ అవగాహనకు ఒక ప్రారంభ స్థానం వుంది. మానవ హక్కుల నిర్మాణం ప్రబలంగా ఉందని నొక్కిచెప్పడం సాధ్యం కాదు. ప్రపంచ పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలో మానవ హక్కుల వాగ్దానం ఎప్పటికీ సామాన్య ప్రజలకు అందదు. మానవ హక్కుల ఉ్లంఘన అనేది పెట్టుబడీదారీ సమాజపు సహజ లక్షణం.
సారంలో మానవ హక్కుల ఉపయోగం
మానవ హక్కుల పట్ల మార్క్సిస్ట్‌ అవగాహనను పెంచుకోవడానికి మానవ హక్కులపై గతితార్కిక భౌతికవాద అవగాహన అవసరం. మానవ హక్కుల విమర్శలు లెఫ్ట్‌ లిబరల్‌ ఆలోచనల్లో ఉన్నాయి. మానవ హక్కులు శక్తిలేనివారి ప్రయోజనాకు ప్రత్యేకంగా సేవ చేస్తున్నట్లుగా కనబడతాయి. కేవలం సైద్ధాంతిక పొరుగా ప్రదర్శించబడతాయి. ఈ విధానాలు ఏవీ మానవ సంబంధాల నిజమైన సంక్లిష్టతను, సామాజిక సంబంధాల ప్రక్రియను ఏ మాత్రం దృష్టిలో పెట్టుకోవు.
మార్క్సిస్ట్‌ సాంప్రదాయం మానవహక్కుల నిజమైన సారాన్ని, దాని అన్ని దృగ్విషయాలను గ్రహించింది. మానవ హక్కులకు సంబంధించిన అంశాలను ఎడ్‌ స్పారర్‌ బాగా గ్రహించాడు. ఒకసారి మానవ హక్కుల సంభావ్య సహకారం, వాటి ప్రతికూల సామర్థ్యంతో కలిసి ఉంటుంది అని ఆయన వాదించాడు. మరో మాటలో చెప్పాలంటే, మానవ హక్కులు ఏ సమయంలోనైనా సానుకూలంగా, ప్రతికూలంగా ఉంటాయి. అవి ప్రజాదరణ పొందిన ప్రజ ప్రయోజనాలను ముందుకు తెస్తాయి. అదే సమయంలో యథాతథ స్థితిని కొనసాగించడానికి, చట్టబద్ధం చేయడానికి ఉపయోగపడతాయి. మానవ హక్కులపై ప్రత్యేకమైన పోరాటం చేయదలుచుకుంటే, ఆ పోరాటంలో పాల్గొన్న శక్తుల సంక్లిష్ట సంబంధంపై విజయం ఆధారపడి ఉంటుంది. కానీ మానవ హక్కులు అంతర్గతంగా విముక్తికి దారితీయవు. దాని స్వాభావికమైన సంప్రదాయవాదం నుండి ఎట్టి పరిస్ధితుల్లోను అది వేరుపడదు. ఎందుకంటే పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్ధ, మానవహక్కులు రెండు కలగలిసే వుంటాయి.
మానవ హక్కులకు వ్యతిరేకంగా పోరాడటం, మానవ హక్కులను ఎప్పటిలాగే కొట్టివేయడం, యథాతథ స్థితి నిర్వహణలో మాత్రమే సహకరించడం మానవ హక్కుల పట్ల మార్క్సిస్ట్‌ విధానం కాదు. ఈ రోజు ప్రపంచంలో మానవ హక్కుల స్వభావం, పాత్ర గురించి పదునైన, వాస్తవిక అవగాహనను మార్క్సిజమే సమాజానికి అందించింది.
సామాజిక పోరాటం
తన ‘‘థీసిస్‌ ఆన్‌ ఫ్యూయర్‌బా’’ లో, మార్క్స్ ‘‘తత్వవేత్తలు ప్రపంచాన్ని వివిధ మార్గాల్లో మాత్రమే అర్థం చేసుకున్నారు. దానిని మార్చడమే పధ్రానమైన పాయింట్‌ ’’ అని చెప్పాడు. ఈ సరళమైన, గొప్ప థీసిస్‌ మార్క్సిజపు సారాంశాన్ని చెపుతుంది. ఇది చుట్టూ ఉన్న ప్రపంచ స్వభావాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ఉపయోగపడుతుంది. దానిని మార్చాలనే ఉద్దేశ్యంతో జరిగే పోరాటాలు అభివృద్ధి వైపే పయనిస్తాయి. అందువల్ల మార్క్సిస్ట్‌ సిద్ధాంతం, విశ్లేషణ సామాజిక సాధనల ప్రశ్నలపై దృష్టి పెడుతుంది. ఈ విషయాన్ని లుకాక్స్‌ బాగా అర్ధం చేసుకున్నాడు. అతను మార్క్సిజాన్ని ‘‘అన్ని నిజమైన సిద్ధాంతాలకు పరాకాష్టగా, దాని సంపూర్ణత వల్ల ఆచరణలో విచ్ఛిన్నం కాని స్థానం’’ గా పేర్కొన్నాడు.
ఇతర క్లిష్టమైన అంశాలకు భిన్నంగా, మానవ హక్కుల వాదనను వ్యక్తీకరించడంలో సామాజిక పోరాటాల పాత్రను గ్రహించాలి. సామాజిక ఉద్యమాలు తక్షణ డిమాండ్ల కోసం వారి పోరాటాలలో నిజమైన మానవ హక్కుల భావనను ప్రవేశపెట్టాలి. ఇళ్లు, నీరు, భూమి, ఆహారం, ఆరోగ్య సంరక్షణ లాంటి పోరాటాలు విస్తృత పరచాలి. ఇవి సామాజిక క్రమపు పోటీకి ఎలా దారితీస్తాయో విశ్లేషించాలి.
ఇరవై ఒకటవ శతాబ్దపు పెట్టుబడిదారీ విధానం విసిరిన సవాళ్లను ఎదుర్కోవడానికి మార్క్సిజం అవసరం. సవాళ్లను ఎదుర్కునే మార్క్సిస్ట్‌ సిద్ధాంతాలను అభివృద్ధి చేస్తున్నప్పుడు, మానవ హక్కుల ప్రశ్న, విశ్లేషణ, చర్చ పధ్రాన అంశాలలో ఒకటిగా వుంటుంది. మానవ హక్కుల ప్రశ్నకు మార్క్సిస్ట్‌ విధానం ప్రస్తుత లెఫ్ట్‌ లిబరల్‌ విమర్శల నుండి గుణాత్మకంగా భిన్నంగా ఉండాలి. రాజకీయ నిశ్శబ్దం రాడికల్‌ విమర్శగా మారడానికి కావలసిన చైతన్యాన్ని ప్రజలకు అందించాలి. మానవ హక్కులలోని వైరుధ్యాలు, హక్కుల అవగాహనను మార్చడంలో వుపయోగపడతాయి. సామాజిక పోరాటపు కేంద్రీకృత అవసరాన్ని ప్రజలకు సరళమైన భాషలో నొక్కి చెప్పాలి. మానవ హక్కులను అవగాహన చేసుకోవడానికి, సామాజిక పద్ధతులు, సామాజిక సంబంధాలో ఏర్పడే నిజమైన వైరుధ్యాలను రాజీపడకుండా అంచనా వేయడానికి మార్క్సిస్ట్‌ సాంప్రదాయం ఉపయోగపడుతుంది. ఇది మానవ హక్కుల సామర్థ్యాన్ని, విలువను గుర్తించడానికి అనుమతిస్తుంది. అదే సమయంలో నిజమైన మానవ అభివృద్ధి జరగడానికి ప్రపంచ పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థను అధిగమించాల్సిన అవసరం ఉందని నొక్కి చెపుతుంది.
భాగం - 1
రాజ్యం-హక్కులు అనే భావనలోనే ఆధిపత్యం వుంది. రాజ్యం ఒక ఆధిపత్య వ్యవస్ధ. సమాజంలో వున్న అన్ని రకాల ఆధిపత్యానికి మద్దతుగా వుంటుంది. కాబట్టి రాజ్య స్వభావ రీత్యా హక్కులను ప్రజలకు కల్పించడంలో మార్పులుంటాయి. అంతేగాకుండా హక్కుల చైతన్యంలోను మార్పులు వుంటాయి. ప్రసుత్త వ్యవస్ధలో హక్కులను అర్ధం చేసుకోవడంలోనే తీవ్రమైన గందరగోళం వుంది. ఎందుకంటే హక్కులను హక్కుల దృక్పధంలోనే అర్ధం చేసుకోవాలనే పరిమితి వల్లే ఈ సమస్య తలెత్తుతుంది. హక్కుల నిర్వచనం రాజ్యాంగ ప్రాతిపదికన జరిగిన ప్రతిసారి ఇదే సమస్య ఎదురవుతుంది. ప్రాంపంచిక దృక్పధం ద్వారా హక్కుల చైతన్యాన్ని అర్ధం చేసుకోవాంటే ఆ ప్రాంపచిక ధృక్పదపు ప్రాసంగిత మీద అనుమానాలు వుంటాయి. హక్కులను సరిగ్గా అర్ధం చేసుకోవాలంటే మార్క్సిస్టు ధృక్పదం అవసరమవుతుంది. అప్పుడు మాత్రమే హక్కుల చైతన్యాన్ని పరిపుష్టి చేసుకోగలం. చారిత్రక క్రమంలో వస్తున్న అనేక ప్రశ్నలకు సులభంగా సమాధానాలను వెతకవచ్చు. నిర్దిష్టమైన హక్కుల చైతన్యాన్ని ప్రజలకు అందించగలం.
సమాజపు స్వభావం, దాని నిర్మాణం, ప్రజలు, సంస్థలు, సమాజాలు, ప్రజల జీవితాలు, ప్రజలకు హక్కులకు మధ్య వున్న సంబంధం వీటన్నిటిపై సమగ్రమైన అవగాహనను పెంచుకోవాలి. ముఖ్యంగా ఉదార ప్రజాస్వామ్య రాజ్యపు స్వభావాన్ని అర్ధం చేసుకోవాలి.
సందర్భం
మార్క్స్ 1818 లో జర్మనీలో జన్మించాడు. వాస్తవానికి అతను బెర్లిన్‌ విశ్వవిద్యాయంలో లా గ్రాడ్యుయేషన్‌ కోసం చేరాడు. కానీ విలియం ఫ్రెడరిక్‌ హెగెల్‌ తత్వశాస్త్రం ద్వారా ప్రభావితమయ్యాడు. తత్వశాస్త్రంలో అధ్యయనాలు కొనసాగించాడు. అతను కూడా ఫ్రెంచ్‌ విప్లవం, సోషలిస్టు సాహిత్యం ద్వారా ప్రభావితమయ్యాడు. జర్నలిస్టుగా వుంటూ పారిశ్రామిక ప్రభావాన్ని, అది ప్రజలను ప్రభావితం చేసే విధానాన్ని తన రచనల ద్వారా చెప్పడానికి ప్రయత్నించాడు.
అధిక పని గంటలు, అమానవీయ పరిస్ధితుల కారణంగా బాధపడుతున్న కార్మికుల గురించి మార్క్స్ విప్లవాత్మక జర్నలిజం చేయడం ప్రారంభించాడు. అందువల్ల అతను జర్మనీ నుండి బహిష్కరించబడ్డాడు. తర్వాత లండన్‌ వెళ్లాడు. అతని ప్రభావవంతమైన రచనలో ముఖ్యమైనవి, క్రిటిక్‌ ఆఫ్ హెగెల్‌ ఫిలాసఫీ ఆఫ్ రైట్‌, ఎకనామిక్‌ అండ్‌ ఫిలసాఫిక్‌ మాన్యుస్క్రిప్ట్స్‌ 1844, దాస్‌ కాపిటల్‌, గోధా ప్రోగ్రామ్‌ క్రిటిక్‌. మార్క్స్ లండన్లోని ఫ్రెడరిక్‌ ఎంగెల్స్‌తో అధ్యయన పూర్వక స్నేహాన్ని కొనసాగించాడు. వారి కలయిక వల్ల జర్మన్‌ ఐడియాలజీ, కమ్యూనిస్ట్‌ పార్టీ మానిఫెస్టో వంటి రచనలు అందుబాటులోకి వచ్చాయి. సోషలిస్టు వ్యవస్ధకు కావలసిన ముడిసరకును వారు సమాజానికి అందించారు. మానవ హక్కులపై తన ఆలోచనలను అందించడానికి జర్నలిజాన్ని చేపట్టాడు. సామాజిక బాధ్యతలో భాగంగా విరివిగా రచనలు చేశాడు. మార్క్స్ చదువుకునే రోజుల నుండే తాను సమాజం కోసం ఏమన్నా చేయాలనే తపనను కలిగివుండేవాడు. ఆర్థిక, సామాజిక పరాయీకరణలు లేని సమాజం కోసం కలలు కన్నాడు.
మార్క్స్ హక్కుల సిద్ధాంతం
మార్క్సిస్ట్‌ భావనను అర్థం చేసుకోవటానికి సమాజపు మూలాలను తెలుసుకోవాలి. వ్యవసాయ, పారిశ్రామిక, ఆధునిక నాగరికతలో వస్తున్న మార్పులను గమనించాలి. వివిధ సమాజాలలో జరిగిన మానవ అభివృద్ధిని అవగాహన చేసుకోవాలి. ఉత్పత్తి, మూలధన నిర్మాణం యొక్క ప్రక్రియ సమాజంలో అమానవీయ మానవ సంబంధాలకు ఎలా దారితీసిందనే అంశాన్ని విశ్లేషించాలి. సామాజిక ప్రజాస్వామ్య సమాజాన్ని స్థాపించడానికి పరిశీలన అవసరమని మార్క్స్ భావించాడు.
సమాజంపై మార్క్స్ అవగాహన
సాంకేతిక అభివృద్ధిలోకి మానవ సమాజం పరిణామం చెందుతున్నప్పుడు మార్క్స్ జన్మించాడు. అప్పటికి ఆధునిక కాలం తత్వశాస్త్ర రంగాలలో శాస్త్రీయ నిగ్రహాన్ని కలిగి ఉంది. సైన్స్‌, హేతువాద తత్వశాస్త్రం మానవ అణచివేతకు అప్పటికి ఇంకా సహాయపడలేదు. సమాజంలో వున్న తరగతులను మార్క్స్, ఎంగెల్స్ తమ ఆలోచనలను అభివృద్ధి చేసుకోవడంలో భాగంగా కనుగొన్నారు. సమాజాన్ని మార్చాల్సిన అవసరాన్ని వాళ్లు గుర్తించారు. సమాజం ఆధ్యాత్మిక పునాది మీద కాకుండా భౌతిక అభివృద్ధిపై ఉద్భవించిందని సూత్రీకరించారు. నైతికత, శాశ్వతమైన చట్టాలు, మూఢ నమ్మకాల వల్ల సమాజంలో అభివృద్ధి జరగదని చెప్పారు. అందుకు భౌతిక భావనను ప్రవేశపెట్టారు. భౌతికవాదం ప్రకారం ప్రతి అంశాన్ని అధ్యయనం చేయాలి.
మార్క్సిజాన్ని పూర్తిగా అర్థం చేసుకోవటానికి, 1840-1870 మధ్యకాలంలో కార్ల్‌ మార్క్స్ రాసిన రచనలను అర్థం చేసుకోవాలి. పెట్టుబడిదారీ విధానంలో బూర్జువా, శ్రామికులు అనే రెండు ప్రాథమిక తరగతులు ఉన్నాయి. ఈ రెండు తరగతుల మధ్య సంబంధం దోపిడీకి కారణమవుతుంది. ఎందుకంటే యజమాని కార్మికునికి చెల్లించే డబ్బు, కార్మికుడు ఉత్పత్తి చేసే వస్తువు మొత్తం విలువ కంటే తక్కువగా ఉంటుంది. రెండిటి మధ్య వ్యత్యాసాన్ని మిగులు విలువ అంటారు. పెట్టుబడిదారుడు కార్మికుడి నుండి మిగులు విలువను సంగ్రహిస్తాడు. లాభం అనేది ప్రాథమికంగా పెట్టుబడిదారీ సమాజంలో కార్మికుల శ్రమ దోపిడీ వల్లే సాధ్యమవుతుంది.
ఎకనామిక్‌ బేస్‌ నియంత్రణ (సూపర్‌ స్ట్రక్చర్‌ నియంత్రణ) వల్ల ఆర్థిక శక్తి ఉన్నవారు మిగతా అన్ని సంస్థలను నియంత్రిస్తారు. మార్క్స్ కాలంలో ఇది నిజమని సూచించడానికి కొన్ని ఆధారాలు ఉన్నాయి. ఓటింగ్‌ హక్కు, ఆస్తి ఉన్న పురుషులకు మాత్రమే పరిమితం చేయబడింది. ధనవంతుల పిల్లలు మాత్రమే విశ్వవిద్యాయానికి వెళ్లేవారు. బూర్జువా వర్గం తన దోపిడీ గురించి ప్రజలకు తెలియకుండా వుండటానికి ప్రయత్నిస్తుంది. అందుకోసం ప్రజలను అజ్ఞానంగా ఉంచడానికి ప్రభుత్వం, తన సంస్థల ద్వారా ప్రజలపై నియంత్రణను, నిర్భంధాన్ని ప్రయోగిస్తుంది. దీనిని సైద్ధాంతిక నియంత్రణ అంటారు. మార్క్స్ ప్రకారం ఇది ప్రధానంగా మీడియా, మతం ద్వారా జరిగింది. సైద్ధాంతిక నియంత్రణ తప్పుడు చైతన్యంలోకి వస్తుంది. వ్యక్తులు తమ నిజమైన స్థానం గురించి లేదా పాకవర్గం వారి దోపిడీ గురించి అవగాహన కలిగి ఉండరు. వారు భ్రమ స్థితిలో ఉంచబడతారు.
పెట్టుబడిదారీ విధానం పరాయీకరణకు కారణమవుతుంది. పెట్టుబడిదారీ విధానం కింద కార్మికుడు ఉత్పత్తి ప్రక్రియ నుండి, అతను పనిచేసే వ్యక్తుల నుండి, ఉత్పత్తి చేసే ఉత్పత్తుల నుండి దూరం అవుతాడు. దీనికి కారణం అతనికి తన పనిపై నియంత్రణ లేకపోవడమే. పెట్టుబడిదారీ విధానం సామాజిక మార్పుకు దారితీస్తుంది. పోటీ పెరుగుతున్న మేర దోపిడీ స్ధాయి పెరుగుతుంది. పెట్టుబడిదారీ విధానం దాని గర్భంలోనే విధ్వంసపు బీజాలను కలిగి ఉందని మార్క్స్ వాదించాడు. ఇది చివరికి దాని పతనానికి దారితీసే సామాజిక పరిస్థితులను సృష్టిస్తుంది. పోటీలో ఉండటానికి, పెట్టుబడిదారుడు తక్కువ ధరకు వస్తువును అమ్మవలసి ఉంటుంది. అంటే లాభం తగ్గుతుంది. ఇది పెట్టుబడిదారులను వేతనాలు తగ్గించడానికి, ఉత్పత్తి సామర్థ్యాన్ని పెంచడానికి ప్రోత్సహిస్తుంది. శ్రామికవర్గపు పని పరిస్థితులు మరింత దిగజారబడతాయి. పెరుగుతున్న దోపిడీ శ్రామికుల సంఖ్యను తగ్గించే ప్రయత్నం చేస్తుంది. చివరకు హింసాత్మక విప్లవానికి దారి తీస్తుందని మార్క్స్ సిద్ధాంతీకరించారు. తద్వారా శ్రామికవర్గం వారి అణచివేతదారులను త్రోసిపుచ్చుతుంది.
బూర్జువా వర్గాన్ని కూలదోసిన తరువాత, కమ్యూనిస్ట్‌ తరహా సమాజాన్ని, ఉత్పత్తి శక్తులు ఏర్పాటు చేసుకుంటాయి. ఇక్కడ ఉత్పత్తి సాధనాలు సమిష్టిగా (ప్రైవేట్‌ ఆస్తి వుండదు), ప్రతి ఒక్కరికి సమానంగా వుంటుంది. కమ్యూనిస్ట్‌ సమాజం ఎలా ఉంటుందంటే ‘ప్రతి ఒక్కరూ తమ సామర్థ్యానికి అనుగుణంగా ఇస్తారు. వారి అవసరాలకు అనుగుణంగా తీసుకుంటారు’. అందరికీ చాలా తక్కువ పనిగంటలు వుంటాయి. ఎక్కువ సమయాన్ని ప్రజలు సృజనాత్మకతను పెంచుకోవడానికి, సామాజికి అభివృద్ధికి వెచ్చిస్తారు.
మార్క్స్ తన జీవితంలో చివరి దశాబ్దం బ్రిటిష్ లైబ్రరీలో కూర్చుని పెట్టుబడిదారీ విధానం ఎలా పనిచేస్తుందో విశ్లేషించాడు. కాక్రమేణా, కార్మికుల దోపిడీ స్థాయి పెరిగిందని కనుగొన్నాడు. శ్రామికవర్గాన్ని మేల్కొల్పడానికి, విప్లవాత్మక వర్గ చైతన్యానికి తీసుకురావడానికి రాజకీయ చర్య అవసరమని అతను నమ్మాడు. అతను విప్లవాత్మక మార్పును తీసుకురావడానికి కావలసిన ప్రయత్నాలలోను నిమగ్నమయ్యాడు.
మానవులు వారి పరస్పర చర్య ద్వారా సానుకూల లేదా ప్రతికూల పరిస్ధితులను ఏర్పర్చుకుంటారు. పనిలో భాగంగానే ఒకరితో ఒకరు సంబంధాన్ని కలిగివుంటారు. బాహ్య, అంతర్గత పరిస్ధితుల కారణంగానే భౌతిక పరిస్ధితులు మారుతుంటాయి. జీవుల పెరుగుదల లేదా జీవుల క్షీణతకు ప్రధాన కారణమం ఇదేనని మార్క్స్ విశ్లేషించాడు.
ఒక ఘర్షణ కదలికను అభివృద్ధి చేస్తుంది. అది కొత్త ఉత్పత్తికి దారితీస్తుంది. మనిషి యొక్క స్థితిని నిర్ణయించేది, ఆ దేశ ఆర్థిక, సామాజిక సంబంధాలేనని చెప్పాడు. ఈ ఆర్ధిక, సామాజిక సంబంధాలు పునాది సంబంధాలపై ఆధారపడి వుంటాయని చెప్పాడు. అణగారిన సమాజాలలో అణచివేయబడిన ప్రజల శక్తి తిరుగుబాటుగా మారుతుందని చెప్పాడు. మార్క్స్ ప్రతి వ్యక్తి, మరొక వ్యక్తికి, ప్రతి దేశం మరో దేశానికి సేవ చేయడానికే వుండాలని చెప్తాడు. మార్క్స్ ప్రకారం ఆధిపత్య వర్గాన్ని బూర్జువా తరగతి అంటారు. అణగారిన తరగతిని శ్రామిక వర్గం అని పిలుస్తారు.
ప్రైవేట్‌ ఆస్తి
కుటుంబం, ప్రైవేట్‌ ఆస్తిని నిర్విచించడంలోనే హక్కుల చైతన్యం ప్రారంభమవుతుంది. ప్రారంభ వ్యవసాయ సమాజాలలో మనిషి తన శ్రమ ద్వారానే గుర్తింపును కలిగివుంటాడు. వ్యవసాయ ఆస్తి, పశువు ఆస్తి మనిషికి సమాజంలో అతని స్థితిని నిర్ణయిస్తుంది. కుటుంబం అనే యూనిట్‌లో స్త్రీ, పురుషునికి బానిసగానే వుంటుంది. అదేవిధంగా వ్యవసాయక సమాజంలో భూస్వామికి, రైతు బానిసగానే వుంటారు. పారిశ్రామిక సమాజంలో పెట్టుబడిదారునికి, కార్మికుడు బానిసగా వుంటాడు. ఈ సమాజాలలో బానిసగా వున్న మనుషుల హక్కుల గురించే మట్లాడాలి.
మానవ హక్కులు కుటుంబ భావనలో ఎక్కువుగా కనిపిస్తాయి. మార్క్స్ ప్రకారం అన్ని మానవ సంబంధాలు ఆర్ధిక సంబంధాకు ప్రధానంగా సంబంధించినవి. బహుభార్యత్వం ఆదిమ సమాజపు లక్షణం. కుటుంబం, బహుభార్యత్వం మహిళ బానిస స్థితిని సూచిస్తుంది. ప్రారంభ మాతృస్వామ్య కుటుంబాలు అనేక రకాలుగా మారాయి. పితృస్వామ్యం ఇది ఒక ప్రధాన బానిస సమాజం. వ్యవసాయ క్షేత్రంలో పనిచేయడానికి పశువులతో పాటు మానవులు అవసరమవుతారు. పశువులు, మానవులు ఇద్దరు వ్యవసాయక సమాజంలో ఆస్ధులగానే పరిగణించబడ్డారు. ఇది వ్యక్తులు సమూహంపై అధికారం చేయడానికి దోహదపడింది. అందువలన ప్రైవేట్‌ ఆస్తి, సమాజంలో అతని ఉనికిని నిర్ణయిస్తుంది. ఈ విధంగా రెండు తరగతులు క్రమంగా అభివృద్ధి చెందాయి. ప్రైవేట్‌ ఆస్తిని స్వాధీనం చేసుకునే పరిస్ధితులు ఇంకా సమాజంలో రాలేదు. ఆ దిశగా సమాజం పయనించాలి. ప్రైవేట్‌ ఆస్తి వున్నంతవరకు సమాజంలో అసమానతలు వుంటాయి. అణచబడ్డ ప్రజలు హక్కుల కోసం ప్రశ్నిస్తూనే వుంటారు.
ఉదాహరణకు కుటుంబంలో భార్య శ్రామికవర్గాన్ని, భర్త బూర్జువా వర్గాన్ని సూచిస్తుంది. అదేవిధంగా వ్యవసాయ ఉత్పత్తిలో భూస్వామి బూర్జువాను మరియు శ్రామికుడు శ్రామిక వర్గానికి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తాడు. పారిశ్రామిక ఉత్పత్తిలో యజమానిగా బూర్జువా, బానిసగా కార్మికుడు వుంటాడు. ఇది అభివృద్ధి చెందిన ఆధిపత్య సమూహాల మధ్య ఘర్షణగా కొనసాగుతుంది. సమూహం ఉన్నంతవరకు హక్కుల ఉల్లంఘణ తీవ్రంగా ఉంటుంది. అణగారిన వ్యక్తి, అతని స్థితిని ఆత్మపరిశీలన చేసుకోనంత కాలం మానవ సమాజాలో వ్యక్తిని హింసించడం జరుగుతుంది. వారి స్థితికి వ్యతిరేకంగా ప్రశ్నించే చైతన్యమే హక్కుల చైతన్యం. ఆ విధంగా ఆర్థికంగా బలమైన రాజకీయ వర్గం ఏర్పడుతుంది. అదే ఆధిపత్య వర్గంగా చెలామణీలో వుంటుంది.
ఈ రాడికల్‌ ఆలోచనలకు మొదటి ప్రతిచర్య ఏమిటంటే, ఇది యూరోపియన్‌ దేశాల కార్మికవర్గంతో కొంత మేరకు విభేదిస్తుంది. వీరిలో ఎక్కువ మంది తమ సొంత ఇళ్లను కొనుగోలు చేసుకున్నారు. ఎక్కువ ఆస్తి, కార్లు, సౌకర్యవంతమైన గృహోపకరణాలు మొదలైనవి సంపాదించుకున్నారు. తద్వారా మెరుగైన జీవితాన్ని పొందాలని కోరుకుంటున్నారు.
అయితే మార్క్స్ ఈ ప్రతిచర్యను వ్యతిరేకించాడు. దీన్ని ‘బూర్జువా ఆస్తి’ గా పరిగణించలేమని చెప్పాడు. గతంలో ఉన్న అన్ని ఆస్తి సంబంధాలు నిర్దిష్ట భౌతిక పరిస్ధితుల వల్ల నిరంతరం చారిత్రక మార్పులకు లోబడి ఉంటాయి. ఉదాహరణకు, ఫ్రెంచ్‌ విప్లవం బూర్జువా ఆస్తికి అనుకూంగా భూస్వామ్య ఆస్తిని రద్దు చేసింది. బూర్జువా ఆస్తి సంబంధాల గురించి మరింత వివరంగా ఆలోచించాలి. మార్క్స్ చెప్పినట్లుగా, ఇతరుల శ్రమను దోచుకోవడం ద్వారా, ఆపై ఈ దోపిడీని సమర్థించడానికి చట్టపరమైన అవకాశాలను వినియోగించడం ద్వారా బూర్జువా ఆస్తి సంబంధాలు వచ్చాయి.
18 వ శతాబ్దంలో, శ్రామిక పేదల సాధారణ భూములను స్వాధీనం చేసుకోవడం ద్వారా బూర్జువా ఆస్తి సంబంధాలు వచ్చాయి. ఉదాహరణకు, స్కాట్లాండ్‌లో ఎత్తైన ప్రాంతాలలోని పంట పొలాలను గొర్రెల శ్రేణులుగా మార్చారు. ఇది రాజ్యం అండ ద్వారా జరిగింది. ఇంగ్లాండ్‌లో సాధారణ రైతుల భూమిని స్వాధీనం చేసుకుని పెద్ద రైతులకు ఇచ్చారు. ఈ దోపిడీని సమర్థించడానికి చట్టపరమైన రక్షణను అందించారు.
అదే విధమైన సంపద్రాయం బ్రిటీష్‌ సామ్రాజ్యం అంతటా జరిగింది. ఇదంతా చట్టాల మద్దతుతోనే చేయబడింది. ఉత్తర అమెరికాలో స్థానికవాసులు ప్రైవేట్‌ ఆస్తి వల్ల జరిగే నష్టాలను చవిచూశారు. అడవులను నరకడం, అడవులను నమ్ముకుని వున్న స్ధానిక తెగలను అడవుల నుండి దూరం చేయడం జరగింది. యుఎస్‌ ప్రభుత్వం వారి దోపిడీని చట్టబద్ధం చేసే హక్కులను చట్టాల రూపంలో ఇచ్చింది. ఇది ఈ రోజు పాస్తీనాలో, అమెజాన్‌లో జరుగుతోంది. దండకారణ్యంలో జరుగుతోంది. తాజాగా కాకినాడలోని మడ అడవులను నరికివేసి, వాటిని పేదలకు ఇళ్ల స్ధలాలుగా జగన్‌ ప్రభుత్వం ఇస్తోంది.
బూర్జువా ఆస్తి సంబంధాలలో అంతర్గతంగా ఉన్న దోపిడీ కంటే ఇటువంటి ప్రభుత్వ చర్యలు ఎక్కువుగా వుంటాయి. ముందుగా ఉన్న ఆస్తి సంబంధాలను మార్చడం ద్వారా బూర్జువాలు పొందే అంతిమ బహుమతి మూలధన సృష్టే. కార్మికవర్గం భూమి నుండి నెట్టవేయబడకుండా పుట్టింది. అదే పేద రైతు, కౌల రైతులు వారి పంట భూముల నుండే క్రమంగా నెట్టివేయబడ్డారు. ఆస్తి, ప్రస్తుత రూపంలో, మూలధనం, వేతన శ్రమ యొక్క వైరుధ్యంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. పెట్టుబడిదారీ విధానంలోని ఈ డైనమిక్స్‌ను మార్క్స్ స్పష్టంగా ముందుగానే చూశాడు.
ఆక్స్ఫామ్‌ ఇటీవలి నివేదిక, ప్రపంచంలోని సంపద కేవలం 1800 మంది కార్పోరేట్ల దగ్గర కేంద్రీకృతమయి వుందని చెప్పింది. ప్రైవేట్‌ ఆస్తిని తొలిగించాలంటే పాకవర్గాలు భయపడుతుంటాయి. ప్రస్తుత సమాజంలో, జనాభాలో పదవ వంతు మందికి ప్రైవేట్‌ ఆస్తి ఇప్పటికే తొలిగించబడింది. 90 శాతం మంది సంపదను దోచుకోవడం వల్లే, కొద్దిమంది చేతుల్లోనే సంపద కేంద్రీకరించబడింది. భారత్‌లో 65 కోట్లమందికి ప్రైవేటు ఆస్ధి లేదు. అంటే బూర్జువా వ్యవస్ధలో ప్రైవేటు ఆస్ధి పేదలకు మాత్రమే రద్దు చేయబడుతుంది. ప్రైవేటు ఆస్ధి లేని వారికి రాజ్యాంగం కల్పించిన హక్కులు కల్పించబడవు.
పెట్టుబడిదారీ చరిత్రలో యుద్ధం, అణచివేత, పర్యావరణ విధ్వంసం అంతర్లీనంగా ఉంటాయి. ఇవి కనబడుతూనే వున్నాయి. బూర్జువా సమాజంలో గతం వర్తమానంలో ఆధిపత్యం చెలాయిస్తుంది. కమ్యూనిస్ట్‌ సమాజంలో, వర్తమానం గతాన్ని ఆధిపత్యం చేస్తుంది. బూర్జువా ఆస్తిని రద్దు చేయడం అంటే ప్రజల ఆశలను, మేధస్సును శక్తివంతం చేయడం. ఉత్పత్తిని మానవ అవసరాలకు అనుసంధానించడం. బూర్జువా ఆస్తిని రద్దు చేయడం వల్ల మానవ ఉనికిని ఎలా మంచిగా మార్చవచ్చో మార్క్స్ ఒక వివరణాత్మక జాబితాను ఇస్తాడు. ప్రైవేట్‌ ఆస్తి సంబంధాలు లేకుంటే వస్తువు ఉత్పత్తి, వినియోగాన్ని సమానంగా పంచుకోవచ్చు. సామాజిక అర్హత మార్కెట్ ఆధారిత వ్యవస్ధను మార్పుకు గురిచేస్తుంది. తద్వారా పేదరికాన్ని తగ్గించవచ్చు. సామాజిక, రాజకీయ అసమానతలను అంతం చేయవచ్చు. వారసత్వంగా వచ్చిన సంపద మొత్తాన్ని రద్దు చేయవచ్చు. ఆధిపత్య కుల పెరుగుదలను నిరోధించవచ్చు. శాస్త్రీయ పరిశోధన పరంగా మేధో ఉత్పత్తిని పెంచవచ్చు. ఈ నూతన సాంకేతికతను ప్రజలకు ఉపయోగపడేవిధంగా మార్చవచ్చు. పాత బూర్జువా సమాజం స్థానంలో, దాని తరగతులు, వర్గ విరోధాలకు ప్రత్యైకమైన ఒక సంఘం ఏర్పాటు చేయబడుతుంది. ఇది ప్రతి ఒక్కరి అభివృద్ధి, స్వేచ్ఛ కోసం పనిచేస్తుంది.
శ్రమ స్వభావం
శ్రమ స్వభావాన్ని, కార్మికవర్గ లక్షణాలను తొసుకోవాలంటే నాగరికత సమాజపు అభివృద్ధిని తెలుసుకోవాలి. సాంకేతికత అభివృద్ధి చెందినా, ఎక్కువ వేతనాలు పొందినా కార్మికుల దోపిడీ, పరాయీకరణ నుండి బయటపడరు. ఆస్తి సంబంధాల ఆధారంగా మనుషుల మధ్య మానవ సంబంధాలు కొనసాగుతాయి. మానవ చైతన్యాన్ని అధిక ఉత్పత్తి కోసమే వినియోగిస్తారు. మానవ శ్రమను దోపిడీ చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు. మానవ ఉనికికి, వారి జీవనోపాధికి ఉపాధి అవసరమవుతుంది. ఆ ఉపాధి అనేది సాలెగూడు లాంటిది. ఉపాధిని కల్పించే శక్తి ఆధిపత్య వర్గానికే ఎల్లప్పుడు వుంటుంది.
ఉత్పత్తికి అవసరమైన భూమి, ఇతర వస్తువులతో పాటు మనిషి సరుకుగా మారుతాడు. ఈ సరుకును మార్కెట్ చేయడానికి ఆధునిక సమాజం సృష్టించబడుతుంది. ఉదాహరణకు స్త్రీ శ్రమ ఒక వస్తువుగా మారుతుంది. కుటుంబపు ఉనికి, ఉత్పత్తి , పరిపాలన, ఇతర రాజ్యపు కార్యక్రమాల కోసం వినియోగించ బడుతుంది.
బూర్జువా వర్గం అన్ని మానవ సంబంధాను మార్చిందని మార్క్స్ గట్టిగా నమ్మాడు. వైద్యుడు, న్యాయవాది, పూజారి, కవి, విజ్ఞాన పురుషులు, వృత్తి నైపుణ్యం కవవారు అందరూ తమ స్ధానాలను కాపాడుకోవడం కోసం తమ హక్కులను కోల్పోతున్నారు. ఈ విధంగా మొత్తం మధ్యతరగతి, ప్రతి ఒక్కరూ చట్ట నైతికతను కలిగి వుండేవిధంగా బూర్జవా వర్గం నిరంతరం ప్రయత్నిస్తుంది. పాకవర్గపు అన్ని నియమాలేకు వారు లోబడి ఉంటారు.
(సశేషం)
- అమన్
(views expressed are personnel)
Comments
Post a Comment